Türkiye, 27 Ekim’den itibaren Rusya’ya tereyağı ihracatına başladı. Rusya Besin Güvenliği Kurumu’ndan yapılan açıklamaya nazaran 29 Ekim prestijiyle Türkiye’den toplam 20 tonluk tereyağı ithalatı gerçekleşti.
Rusya, tereyağı fiyatlarında yaşanan artışı aldığı bir dizi tedbirle durdurmaya çalışıyor. Ülkede tereyağı fiyatları yıllık yüzde 26 arttı. Son vakitlerde tereyağı hırsızlıkları da artış gösterdi.
Tereyağı hırsızlıkları, enflasyonun Rusya’nın savaş iktisadı üzerindeki çarpıcı tesirini de ortaya koyuyor.
Başkan Vladimir Putin’in silah ve mühimmat harcamaları, Moskova’nın Ukrayna’daki savaş alanında üstünlüğünü müdafaasına yardımcı oldu. Fakat buna karşılık günlük gereksinimlerin fiyatları arttı.
“İŞE ALACAK KÂFİ İNSAN YOK”
Rusya’nın savunma endüstrisinin başşehri Yekaterinburg’da yakın vakitte iki maskeli adamın bir süt eserleri dükkanına gizlice girmesini gösteren güvenlik imajları yayımlandı. Biri kasayı boşaltırken oburu 20 kilo tereyağıyla kaçtı.
Berlin’deki Carnegie Rusya Avrasya Merkezi araştırmacısı Alexandra Prokopenko, “Sıradan bir tereyağı üretim fabrikası bu talebi karşılamak için üç vardiya çalışmaya hazır olurdu lakin işe alacak kâfi insan yok. Tıpkı anda hem enflasyonla hem de bir savaşla uğraş edemezsiniz” diye ekledi.
Rusya Merkez Bankası, bu yıl enflasyonun yüzde 8,5’e kadar çıkabileceğini, yani amacının iki katına ulaşabileceğini öngörüyor.
RUSYA’DA TEREYAĞ KİLİTLİ KUTULARA GİRDİ
Tüketim mallarının fiyatları süratle yükseliyor: Tereyağı fiyatları yıllık yüzde 26 arttı ve birtakım dükkanlar tereyağını manyetik kilitli plastik kutularda satmaya başladı.
Putin, yetkililerden Rusya iktisadını istikrara kavuşturmalarını istedi ve Merkez Bankası, ekim ayında siyaset faizini rekor düzeyde yüzde 21’e çıkardı. Fakat lider, gelecek yılki bütçede rekor düzeye ulaşacak olan savunma harcamalarını kısmaya dair bir sinyal vermedi.
Peterson Milletlerarası İktisat Enstitüsü kıdemli araştırmacısı Elina Ribakova, “Bu, ekonomiyi kapasitesinin ötesinde çalıştırmanın klasik bir örneği” dedi.
Savunma harcamalarındaki artış, bölümde işe alım dalgasına yol açtı ve birçok fabrika üç vardiya halinde çalışıyor.
Bu durum, işsizliği yüzde 2,4 üzere rekor düşük bir düzeye indirirken, özel dal patronlarını maaşları artırmaya zorladı ve bu da mal ve hizmet üretimini büyük fiyat artışlarına neden olmadan artırmayı neredeyse imkansız hale getirdi.
Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, ekim ayı sonunda parlamentoda yaptığı konuşmada, kalıcı yüksek enflasyonun “Talebin iktisadın üretim kapasitesini değerli ölçüde aştığının” bir sinyali olduğunu belirtti.
Savunma harcamalarının artması, Rusya’nın emtia ihracatından elde ettiği gelirlerin azalması, ruble ile ödeme zorlukları ve ABD baskısı nedeniyle mal fiyatlarının artmasıyla birlikte, günlük muhtaçlık unsurlarının tedarik maliyetlerini artırdı.
Bu durum, ülkenin maliyetlerini sınırlama imkanının kalmadığı bir periyotta Rusya’yı giderek daha fazla ithalata bağımlı hale getirdi.
“FİYAT İKİ KATINA ÇIKTI”
Moskova’da üç yaşında bir kızı olan Maria, “Bir yıl evvel kızım için tıpkı kışlık termal seti, bir vücut küçük olanını aldım. Fiyat iki katına çıktı” dedi.
Ek savunma harcamaları, Rusya’daki vatandaşların savunma dalına yakınlıklarına bağlı olarak enflasyonun tesirlerini farklı halde hissetmelerine yol açıyor.
Rusya devlet istatistik kurumu Rosstat’a nazaran, son yedi yılda IT, ağır sanayi ve inşaat bölümlerindeki maaşlar yüzde 170 oranında artarken, eğitim ve belediye hizmetlerinde maaşlar yüzde 10 ila 20 oranında arttı.
Nabiullina, Devlet Duması’nda yaptığı konuşmada, “Enflasyon, vatandaşların gelirlerinden direkt bir kesintidir. Maaşlar ve gelirler herkes için yükselmiyor ve önemli bir eşitsizlik var” dedi.
Yüksek faiz oranları, Ekim ayında sermaye maliyetinin şirketinin yurtdışına silah satma kabiliyetini sınırlayan bir faktör olduğunu söyleyen Rus devlet savunma sanayi devi Rostec’in CEO’su Sergey Çemezov üzere güçlü sanayi işverenlerinin giderek daha yüksek sesle itirazlarına yol açtı.
Putin, geçen ayki ekonomik konuşmasında bu telaşlara değinerek yetkililere kurumsal kredilendirmede “yapıcı büyümeyi” sürdürmeleri davetinde bulundu.
Ancak Nabiullina, borçlanma maliyetlerinden yahut kapasite problemlerinden fazla, harcamalara bağlı iş gücü kıtlığını Rusya’nın süratle artan enflasyonunun nedeni olarak gösterdi.