Bir yanda global ölçekte çaba etmeye çalışan Avrupalı devletler, içişlerinde de halk tarafından protestolarla karşılaştı. Sonuçta Avrupa, bir yandan Rusya ile güç alanında uğraş etmeye çalışırken, bir yandan da halkın artan protestolarına karşı dayanmaya çalışıyor.
AYKIRI SESLER
Avrupa halkının, hükümetlere karşı bir belirsizlik içinde olduğu aşikar. İngiltere’de başlayıp neredeyse bütün Avrupa’yı esir alan grevler nedeniyle, hayat neredeyse durma noktasına geldi. Örneğin İngiltere’de, Almanya’da, Fransa’da kısaca Avrupa’nın merkezinde, havalimanı çalışanları peş peşe grev kararları aldı. Bilhassa yaz devrinde kültürel mirasını öne çıkaran Avrupa’nın turizmi önemli oranda etkilendi. Sorun sadece milletlerarası turizm gelirlerinde değildi. İç çizgilerde da badire baş gösterdi.
Vatandaşlar, kendi ülkelerinde rahatça ulaşım sağlayamadı. Havalimanı grevlerinin akabinde tren istasyonlarında da sesler yükseldi. Metro, süratli tren seferleri durma noktasına geldi. kara, hava ve deniz nakliyatı önemli oranda etkilendi, duraksadı.
ARTAN HAYAT PAHALILIĞI
Küresel piyasalar koronavirüs nedeniyle duraksadı, evet. Fakat iki yılın akabinde Avrupa bir türlü toparlanamadı. Çin’in üst üste gelen hameleleri nedeniyle piyasalardaki üretim, dağıtım ve satış ağı Doğu’ya kaydı. Avrupa, iş gücü ve hammadde üstünlüğünü Çin’e kaptırmış oldu. Fiyatlar yükseldi, üretim ve dağıtım ağında krizler çıktı.
Arz talep istikrarını bir türlü sağlayamayan devletler, fiyatların yükselişine mani olamadı. İngiltere’de son 40 yılın en yüksek enflasyonuna ulaşıldı. Vatandaşlar, bir yandan besin fiyatlarındaki artıştan, bir yandan güç fiyatlarındaki artıştan, bir yandan emlak fiyatlarındaki artıştan etkilendi, kısaca hayata tutunabilmek için gereken temel ihtiyaçlara erişmekte zahmet çekti.
SAĞLIK HİZMETLERİNDE AKSAMA
Koronavirüs salgını bize gösterdi ki, Avrupa sıhhat hizmetleri açısından şimdi gelişememiş. Tedavi maliyetlerinin bir anda yükselmesi sebebiyle, vatandaşlar temel sıhhat hizmetlerinden dahi faydalanamadı. Ambulans hizmeti o kadar berbattı ki, olaydan saatler sonra fakat gidilebildi. Aylarca hastanede sıra beklenildi, ilaç fiyatları fırladı. Gerçekten Avrupa, koronavirüsün acısını en çok sıhhat hizmetlerinden çekti.
TEDBİRLERDEN BEZEN HALK
Evet, tasarrufa gitmek elzem… Hatta kısıtlı imkanlarla başa çıkabilmek için tahminen de mecburî bir durum. Ancak alınan tediblerin yerinde olup olmaması bir yana, vatandaşlar bunun bir tahlil yolu olmadığı görüşünde. Alınan tedbilrler ışıklandırmanın azaltılmasıyla başladı. Bilhassa geceleri ışıklandırılan binalar, caddeler, müze ve anıtlarda ışıklandırmalar kapatıldı. Kamuda meydana gelen tasarrufların vatandaşın konutuna sıçradı. Kullanılmayan odalardaki ışıklandırmanın kapatılması, daha az güç tüketen makinelere geçilmesi, elektrikle çalışan aletlerin kullanım sürelerininin kısaltılması derken uygundan uyguna önlemler artırıldı.
Bunlar sırf elektrik alanındakilerdi. Avrupa’da bir de su kıtlığı başgösterdi. Sular çekildi, ırmaklarda ve göllerde kuraklık başladı. Su muhtaçlığını karşılayabilmek için su kullanımına da kısıtlama getirildi. Duş mühletleri azaltıldı, bulaşıkların elde yıkanmaması önerildi, yüzme havuzları kapatıldı. Bu nedenle Avrupa yeterlice küçülmeye, daralmaya başladı.
KÖKLERE DÖNÜŞ
Enerji gereksinimini karşılamaya çalışan Avrupa, tahlili tahminen de hiç olmayacak yerde aradı. Gazprom’un gaz akışını durdurmasıyla doğal gaza erişim zorlaştı. Doğal gaza alternatif olarak hidroelektrik santrallerini düşünen Avrupa, bu kere kuraklıkla karşılaştı. Nükleer santralleri son deva olarak düşünen devletler, güç tahlilini ormanları yakmakta buldu. Esasen kamu binalarında ısınmaya da kısıtlama getirilmiş, kazanların orta derecede çalıştırılacağı kararlaştırılmıştı.
Yakıt gereksinimini karşılamada zorlanan devletler, kömüre ve oduna yöneldi. Madenlere inildi, ormanlar kesildi. Kara kışa karşı tedbirler alınmaya devam edildi, stok yapıldı. Çevreciler, bunun bir tahlil yolu olmadığını, global ısınmayı daha da tetikleyeceğini lisana getirdi. Araştırmacılar ise, alınan tüm önlemlere ve alternatif güç kaynaklarına yönelinmesine karşın, kış mevsimini geçirmeye yetmeyeceğini vurguladı.
Avrupa’nın önemli ekonomik krizin eşiğinde olduğu, merkez bankalarında faiz artırımına ve resesyona gidilmesi, emekçi krizleri, protestolar, alınan önlemlerin can sıkıcı hal alması, üretimlerin yavaşlaması ve fiyatlardaki belirsizlik nedeniyle düzgünce ortaya çıktı. Avrupa Birliği, birkaç sene evvelki üstünlüğünü kaybetti. Ülkelerde şikayetler ve muhalif sesler yükseldi. Hükümetlerde istikrarsızlıklar görüldü.
Bu durum tahminen de en çok Rusya ve Çin’in işine yaradı. Rusya, güç ve besin krizinde alternatif pazarlara açıldı; Çin, bilhassa teknolojik manada araştırma-geliştirme faaliyetlerini hızlandırdı, üretimi artırdı. Peş peşe gelen ambargolara karşın her iki devlette de durum, Avrupa’dan çok daha güzel bir boyutta.
Artık asıl merak konusu, Avrupa’nın bu makûs gidişatından nasıl sıyrılıp eski üstünlüğüne dönüp dönemeyeceği oldu. Çepeçevre saran krizlerle gayretini sürdürmekte kararlı olabilecek mi, yoksa pes mi edilecek. İşte tüm dünyanın gözü bu noktada..