Komşunun hayalleri suya düştü! EastMed çöktü: Amerika Türkiye’ye göz kırptı
Birçok yayın organında, ABD’nin Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattından desteğini çektiğine ilişkin haberler yer alırken, “Jeopolitik bir fiyasko”, “ABD, EastMed’i sabote ediyor” gibi başlıklar öne çıktı.
ABD’nin Doğu Akdeniz’de yeni bir gerginlik çıkmasını önlemeye çalıştığı görüşünde birleşen Yunan medyası, “Washington, Ankara’ya göz kırptı” başlığıyla okurlarına gelişmeleri aktardı.
Yunan basınının hükümet kaynaklarına dayandırdığı haberlerde, ABD’nin, Doğu Akdeniz Doğalgaz Boru Hattına ilişkin çekincelerini gayriresmi bir yazı ile (non paper) Yunanistan, İsrail ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne (GKRY) ilettiği bildirildi. ABD’nin dile getirdiği çekinceler arasında projenin ekonomik açıdan sürdürülebilir olmaması ve çevresel hassasiyetlere uzak olması gösterildi.
Konuya ilişkin haberlerde, Washington’ın Yunanistan’a gönderdiği yazıda, projenin Türkiye ile bölgede gerginliğe neden olduğuna da dikkat çekildiği ifade edildi. ABD’nin ilgisinin bölgedeki elektrik temelli projelere kaydığı belirtilerek, ABD’nin bölgedeki diğer ortak projeleri desteklemeye devam edeceği ileri sürüldü.
Kathimerini gazetesinin haberinde, projenin ekonomik açıdan sürdürülebilirliğine ilişkin şüphelerin daha önce de dile getirildiğine dikkat çekilerek, “EastMed boru hattının sürdürülebilirliğinden şüphe etmek diplomatik alanda Ankara’nın üzerinden bir baskı unsurunu azaltmaktır ve (Güney) Lefkoşa’yı enerji alanındaki taktiğini yeniden belirlemek zorunda bırakır.” yorumuna yer verildi.
Gazetede yer verilen enerji uzmanı Mihail Mirianthis’e ait yorumda ise “bu ani hareketin” Yunanistan ve ABD arasında 2021’de imzalanan Karşılıklı Savunma İş birliği Anlaşması’na ilişkin soru işaretleri doğurduğu ifade edilerek, sadece Yunanistan’ın değil, İsrail ve GKRY’nin de enerji ve diğer alanlardaki çıkarlarının etkilendiği kaydedildi.
– YUNANİSTAN HÜKÜMET SÖZCÜSÜ PROJENİN GELECEĞİNDE PİYASANIN BELİRLEYİCİ OLACAĞINI SÖYLEMİŞTİ
Gazetecilerin konuya ilişkin sorunlarını yanıtlayan Yunanistan Hükümet Sözcüsü Yannis İkonomu, Doğu Akdeniz Boru Hattı projesine ilişkin nihai kararda pazarın belirleyici olacağını söylemişti. Yunanistan’ın bu projede üretici olmadığını vurgulayan İkonomu, Yunanistan’ın Doğu Akdeniz boru hattından bağımsız bir şekilde de önemli bir enerji kavşağı olabileceğini savunmuştu.
FİZİKİ ŞARTLAR, MALİYET VE KITA SAHANLIĞI
Uludağ Üniveristesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ferhat Pirinççi, TRT Haber’de ABD’nin Eastmed adımını yorumladı.
2020 yılından itibaren projenin ciddi tartışmaların odağındaki konular arasında yer aldığını belirten Pirinçç, 3 ana başlık üzerinde durdu.
Teknik açından bakıldığında 1300 kilometre derin deniz altından boru hattı geçirmenin zorluğunu vurgulayan Pirinççi, “Bir sıkıntı olması halinde müdahale edilebilirlik noktasında sorun oluşturabilir düşüncesi hakim oldu” dedi.
Ekonomik açıdan ciddi bir finansman sağlanması gerektiğini vurgulayan Pirinççi, Türkiye’nin kıta sahanlığını ihlal eden projeyle ilgili şunları dile getirdi:
“Türkiye’nin kıta sahanlığından geçen hat, Doğu Akdeniz’de herhangi bir uzlaşma yokken siyasi olarak tartışma konusu. Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) burada Türkiye’nin alanından hattı kullanmak istiyor. Buna rağmen 2020’deki mevcut şartlara göre imzalanan anlaşma, Türkiye’nin Libya ile imzaladığı deniz yetki alanları konusuyla da doğrudan ilişkili hale geldi”
“EASTMED PROJESİNİN KISA VADEDE GERÇEKLEŞEBİLECEĞİNİ ÖNGÖRMÜYORUM”
Yunanistan, İsrail ve Rum yönetiminin bu hattı Türkiye’ye karşı bir hamle olarak kullanmak istediğini değerlendiren Pirinççi, “Hidrokarbon şirketleri bile bu alanda özel faaliyetler göstermekte Türkiye’den çekiniyorken ABD’nin son hamlesiyle Doğu Akdeniz’deki Eastmed projesi bir süre daha tartışılır bir konu haline geldi. Teknik, maliyet ve kıta sahanlığı başlıkları üzerinden ele aldığımızda Eastmed projesinin kısa vadede gerçekleşebileceğini öngörmüyorum” açıklamasını yaptı.
Pirinççi, ABD’nin geri adımıyla tekrar gündeme gelen Eastmed projesinde Washington yönetiminin iklim değişikliğini de önemsediğine dikkati çekti.
Prof. Dr. Ferhat Pirinççi sözlerine şöyle devam etti:
“Fosil kaynakların azaltılması, yeşil enerjinin artırılması yönünde adımlar atmak isteniyor. ABD yönetimi şu anda dikkatini başka alanlara yönetlmiş durumda. Trump döneminden farklı olarak Eastmed politikasından uzak bir Biden yönetimi olduğunu da söyleyebiliriz”
– EASTMED ANLAŞMASI ANKARA’NIN TEPKİSİNE NEDEN OLMUŞTU
Doğu Akdeniz’den çıkarılacak gazın Kıbrıs üzerinden Yunanistan’a, oradan da İtalya’ya ulaştırılmasını hedefleyen “EastMed” projesine ilişkin anlaşma, Atina’da Ocak 2020’de düzenlenen bir törenle Yunanistan, İsrail ve GKRY arasında imzalanmıştı.
Dönemin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy ise Ankara’nın projeye olan tepkisini “Doğu Akdeniz’de en uzun kıyı şeridine sahip olan Türkiye’yi ve Kıbrıs Adası’nın doğal kaynakları üzerinde eşit haklara sahip olan Kıbrıs Türklerini yok sayan hiçbir proje başarılı olamayacaktır.” sözleri ile ifade etmişti.