İran bölgede kan kaybediyor: Çıkar peşindeler, kontrolü kaybedebilirler

İran Devrim Muhafızları Ordusuna bağlı Kudüs Gücü Komutanı İsmail Kaani, iki gün önce Irak’ta temaslarda bulundu. Kaani’nin Necef ve Bağdat’ı kapsayan Irak ziyaretinin Şii gruplar arasında uzlaşı sağlayarak Tahran yönetiminin de rıza göstereceği bir başbakan arayışıyla bağlantılı olduğu ifade ediliyor.

İran’a yakın bu ismin eski başbakanlardan Haydar İbadi veya eski Şii Milletvekili Muhammed Tevfik Allavi olabileceği konuşuluyor. Ancak Kürtler İbadi’ye 2017’de Irak Kürt Bölgesel Yönetiminin (IKBY) düzenlediği gayrimeşru referandum sonrası tartışmalı bölgelerin kontrolünü Peşmerge’den alarak buralarda merkezi yönetimin hakim olmasını sağladığı için sıcak bakmıyor.

Tahran’ın ise Fetih Koalisyonu lideri Hadi Amiri’yi Erbil’e göndererek bu konuda ikna çalışması yürüttüğü iddia edilmişti.

Bu gelişmelere paralel olarak Bağdat’ta Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ofisi ve Meclis Başkanı Muhammed Halbusi’nin lideri olduğu Takaddum Partisi binası gibi yerlere saldırılar düzenlenmişti. Bunların arkasında İran’a yakın milis grupların olduğu ileri sürülüyor.

– İRANLI GENERAL KAANİ’NİN İKNA ÇALIŞMASI SONUÇSUZ KALDI

İran’ın Kudüs Gücü Komutanı Kaani, bu atmosferde gerçekleştirdiği Irak ziyaretine Şiilerin yoğunlukta bulunduğu Necef’le başlamıştı.

Kaani, burada, iki yıl önce halefi Kasım Süleymani ile ABD saldırısında öldürülen Haşdi Şabi Genel Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi Mühendis’in, ardından da Sadr Hareketi lideri ve genel seçimin galibi Mukteda es-Sadr’ın babası Şii dini merci Muhammed Sadık Sadr’ın mezarını ziyaret etti.

Necef sonrası Bağdat’a gelen Kaani, seçim sonuçlarına itiraz eden İran’a yakın “Şii Koordinasyon Çerçevesi” adlı çatı kuruluşun liderleriyle görüştü.

İranlı komutanın aynı akşam tekrar Necef’e giderek Mukteda es-Sadr ile konutunda bir araya geldiği ifade edilmişti. Ancak alınan bilgiye göre, Kaani’nin Sadr’ı “Tahran’a yakın Şii liderlerle uzlaştırma ve onlara hükümette pay vermesi” için yürüttüğü ikna çalışması sonuçsuz kaldı. İranlı generalin Necef’e yakında bir ziyaret daha gerçekleştirmesi bekleniyor.

– SADR’IN BAŞBAKAN ADAYI KİM OLACAK?

Sadr’ın İran’a yakın Şii grupların yer almasına sıcak bakmadığı hükümette başbakanın kim olacağı da merak konusu.

Sadr’a yakın bir kaynak, AA muhabirine yaptığı açıklamada, mevcut Başbakan Mustafa Kazımi’nin de adayları arasında bulunduğunu söyledi.

Söz konusu kaynak, “Yeni başbakan ya ‘koyu Sadrcı’ ya da Sadr Hareketini benimseyen biri olacak. Bakanlarımız da teknokrat değil siyasi kimliği olan, Hareketin ön safında yer alanlardan olacak. Teknokrat bakanlar denendi ve başarısızlık yaşandı.” ifadelerini kullandı.

Sünnilerden Meclis Başkanı Muhammed Halbusi ve Mesut Barzani liderliğindeki KDP ile ittifak içinde olduklarını aktaran Sadrcı kaynak, İran’a yakın Şii grupların içinde yer aldığı bir kabinenin hayata geçirilmesinin zor olduğunu kaydetti.

– “İRAN, BAŞBAKANIN KENDİNE YAKIN BİR Şİİ OLMASI İÇİN ÇABA GÖSTERİYOR”

Irak Düşünce Merkezi Başkanı İhsan Şammari de konuya ilişkin AA muhabirine değerlendirmede bulundu.

Şammari, “Kaani’nin son Irak temasları, İran’ın Irak’taki hükümet kurma süreci ve müzakerelerinde doğrudan müdahil olduğu anlamına geliyor.” dedi.

Tahran yönetiminin kendi menfaatini ön planda tuttuğuna işaret eden Şammari, şunları söyledi:

“İran’ın bu çabası görünürde Sadr ile diğer Şii liderler arasında uzlaşı sağlamak gibi olsa da İran Irak’ta çıkarları peşindedir. İran, Irak’taki siyasi rejimin en önemli unsuru olan başbakanın kendine yakın ve çıkarlarını göz ardı etmeyecek bir Şii olması için çaba gösteriyor. Ancak İran’ın 2018’deki gibi Adil Abdulmehdi’yi seçtirerek oluşturduğu dengeyi bu sefer yeniden oluşturması zor. İran, Sadr ve diğer Şii gruplarla arayı düzeltmezse buradaki kontrolünü kaybedebilir. İran, bu yüzden olası Şii-Şii çatışmasının da önüne geçmek istiyor. Ancak burada Kaani’nin başarı şansı fazla değil.”