Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Cibuti’deki Türkiye-Afrika İştiraki Üçüncü Bakanlar Gözden Geçirme Konferansı sonrasında düzenlenen ortak basın toplantısında konuştu. Fidan, konuşmasında şunları kaydetti:
“Küresel kurumlar 2. Dünya Savaşı sonrası periyoda nazaran dizayn edilmiş durumdalar. Bugünün gerçeklerini yansıtmıyorlar. Gereğince adil, aktif ve kapsayıcı değiller. Tarihi haksızlıkları yine üreten bu sistemin değişmesinin zarurî olduğuna inanıyoruz. Bu kaçınılmaz mevcut milletlerarası sistemin göz gerisi ettiği Afrika’nın öncülüğünde gerçekleşecektir. Türkiye olarak bu güçlü yolda Afrika kıtasıyla birlikte yürümek istiyoruz. Bağlantılarımızı karşılıklı hürmet ve inanca dayandırıyoruz. Attığımız her adımda eşit iştirak ve karşılıklı yarar anlayışıyla hareket ediyoruz. Bu kıtanın zenginliklerini azaltmak değil artırmak istiyoruz. Afrika’nın sıkıntılarına Afrikalı tahliller bulunması gerektiğine inanıyoruz. Geliştirdiğimiz projelerin Afrika’ya kalıcı katkılar sunmasını hedefliyoruz. Afrika siyasetimizi kamu kurumlarımızın, özel bölümümüzün ve sivil toplum kuruluşlarımızın çalışmalarını kapsayan bütüncül bir anlayışla icra ediyoruz. Ne memnun ki Afrika ile iş birliğimiz çok boyutlu bir nitelik kazandı. Afrika’da halihazırda 44 büyükelçiliğimiz ve 6 başkonsolosluğumuz bulunmakta. Afrika ülkelerinin ise Ankara’da büyükelçiliklerinin sayısı 38’e ulaşmış durumda. Kıta dışından Afrika’ya en çok ziyarette bulunan başkan sayın Cumhurbaşkanımızdır.
2026 yılında gerçekleştirilmesi planlanan 4’üncü Türkiye-Afrika İştirak Zirvesi’nin hazırlıklarını da ele alma imkanımız oldu. Ayrıca, Afrika Birliği ile hayata geçireceğimiz faaliyetleri takip etmek üzere bir Ortak İzleme ve Kıymetlendirme Çalışma Kümesi kurulması üzerinde mutabık kaldık. Konferans sonucunda kabul ettiğimiz Ortak Bildiri ve 2022, 2024 Ortak Uygulama Raporu bundan sonraki çalışmalarımıza da yol gösterecektir.
“TÜRKİYE, AFRİKA’DA HUZUR VE İSTİKRARIN OLMASINI İSTİYOR”
Türkiye, Afrika’da huzur ve istikrarın olmasını istiyor. Bu hedefle bizden dayanak talep eden dostlarımıza yardım eli uzatıyoruz. Terörle gayret alanındaki deneyimlerimizi paylaşıyoruz. Arabuluculuk faaliyetlerini yürütüyoruz.
Konferans vesilesiyle yaptığımız temaslarda başta Orta Doğu olmak üzere bölgesel ve milletlerarası gelişmeleri ele aldık. Netanyahu hükümeti global seviyede bir tehdit kaynağı haline gelmiştir. Gazze’de soykırıma her türlü teknikle devam eden Netanyahu’nun niyeti iki devletli tahlili büsbütün ortadan kaldırmaktır. Ayrıyeten savaşı başta Lübnan olmak üzere diğer yerlere de yaygınlaştırmak için gayret gösterdiğini görüyoruz. İsrail’in milletlerarası hukuku daha fazla ihlal etmesine daima bir arada pürüz olmalıyız.
İsrail’e silah ve mühimmat satışının durdurulması için tüm ülkelere davet yapan bir ortak mektup kaleme aldık. 54 imzacısı bulunan bu mektubu 1 Kasım’da Birlemiş Milletler’e ilettik. Bu vesileye, kelam konusu teşebbüse takviye veren Afrika ülkelerine ve milletlerarası toplumun başka üyelerine teşekkürlerimi sunuyorum”
“TÜRKİYE OLARAK KOLAYLAŞTIRICI ROLÜ SAĞLAMAYA ÇALIŞIYORUZ”
Ortak açıklamanın akabinde gazetecilerin sorularına geçildi. Fidan, Etiyopya ile Somali ortasındaki Ankara Süreci ile ilgili soruyu şöyle yanıtladı:
“Geliştirdiğimiz bir perspektif var, bir çerçeve var. Bunu taraflara uygun bir hâle getirmeye çalışıyoruz. Aslında sorunun özüne indiğimiz vakit, problem hem tarihi bir bahis hem yeni bir bahis. Her iki önderin de tarihten taşıdıkları birtakım baskı ögelerinden biraz kurtulup günümüz gereksinimlerine nazaran karar vermeleri gerekmektedir. Biz de Türkiye olarak kolaylaştırıcı rolü sağlamaya çalışıyoruz. Sıkıntının özüne indiğimiz vakit Somali’nin egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün tanınmasına muhtaçlık var. Etiyopya’nın ise barışçıl metotlarla ticari olarak denize açılmasına muhtaçlık var. Etiyopya, denize kıyısı olmayan epeyce büyük bir nüfusa sahip bir ülke. Ticareti büsbütün deniz üzerinden gerçekleşmekte. Hasebiyle onların denize erişime gereksinimi var, Somali’nin ise egemenlik ve toprak bütünlüğünün kayıtsız koşulsuz tanınmasına. Biz bunu temel alan bir çerçeve mutabakatını hayata geçirmek için taraflarla çalışıyoruz”
“SUDAN’DAKİ ÇATIŞMAYI YAKINDAN TAKİP EDİYORUZ”
Bakan Fidan, Sudan’daki çatışmayla ilgili soru üzerine, “Sudan sıkıntısını, Sudan’daki çatışmayı da iç savaşı da yakından takip ediyoruz. Maalesef buradaki gelişmeler bizim için çok üzücü gelişmeler. Bilhassa insani boyut dayanılmaz bir noktaya gelmiş durumda. Sivillerin kayıpları, yerlerinden edilmiş milyonlarca insan şu anda besine, suya, ilaca ulaşamayan sivil nüfus memleketler arası toplumun dikkatinden kaçmamalı. Tıpkı Gazze’ye yoğunlaştığımız üzere aç, susuz, savunmasız insanların yardımına da koşmamız gerekiyor” cevabını verdi.
TÜRKİYE’DEN BM’YE MEKTUP
Fidan ayrıyeten, “İsrail’e silah ve mühimmat satışının durdurulması için tüm ülkelere davet yapan bir ortak mektup kaleme aldık. 54 imzacısı bulunan bu mektubu 1 Kasım’da Birlemiş Milletler’e ilettik” dedi. Türkiye, İsrail’e silah ve mühimmat satışının durdurulması için BM’ye ortak mektup teşebbüsü böylelikle başlattı.
Mektupta BM Genel Sekreteri Guterres, BM Güvenlik Kurulu Kasım Ayı Dönem Başkanı Birleşik Krallık ve BM Genel Kurul Başkanı Yang’a 1 Kasım’da iletilen mektupta, Gazze’nin de ortalarında bulunduğu işgal altındaki Filistin topraklarında, Lübnan’da ve Orta Doğu’nun öbür bölgelerinde tırmanan şiddet ve memleketler arası hukuk ihlallerinden duyulan derin tasa vurgulandı. Mektupta, ihlaller sonucunda çoğunluğunu bayan ve çocukların oluşturduğu sivil kayıpların her geçen gün arttığı ve bu tehlikeli gidişatın durdurulması için acil adımlar atılması gerektiği kaydedildi. Mektup ile memleketler arası topluma İsrail’e silah ve mühimmat tedariki ve sevkiyatının durdurulması çağırısı yapılarak BM Güvenlik Konseyi’nden bu tarafta önlemler alması talep edildi.
Girişimde imzacı olan ülke ve kuruluşlar şöyle:
Türkiye, Filistin, Bahreyn, Bangladeş, Birleşik Arap Emirlikleri, Bolivya, Brezilya, Brunei Darusselam, Burkina Faso, Cezayir, Cibuti, Çin Halk Cumhuriyeti, Endonezya, Fas, Gambiya, Güney Afrika, Irak, İran, Katar, Kazakistan, Kırgızistan, Kolombiya, Komorlar Birliği, Kuveyt, Küba, Libya, Lübnan, Maldivler, Malezya, Meksika, Mısır, Moritanya, Namibya, Nijerya, Nikaragua, Norveç, Pakistan, Rusya Federasyonu, Saint Vincent ve Grenadinler, Sao Tome ve Principe, Senegal, Somali, Sudan, Suudi Arabistan, Şili, Tunus, Umman, Ürdün, Venezuela, Vietnam, Yemen, Zimbabve, Arap Ligi, İslam İşbirliği Teşkilatı.