Enerji piyasalarında fiyatların artması sonucu, vadeli güç süreçleri yapılan finans piyasalarında marj davetleri 1,5 trilyon dolara ulaştı ve bu durumun yeni bir finansal krizi tetiklemesinden telaş ediliyor. Bu nedenle hükümetler rekor fiyatlar nedeniyle aslında kârları çok güçlü biçimde artan güç şirketlerine milyarlarca Euro büyüklükte finansal dayanak paketleriyle dayanak olmaya çalışıyor. Dünya’dan Hilal Sarı’nın haberi şöyle:
FİNLANDİYA: AVRUPA’DA GÜÇ DALININ ‘LEHMAN BROTHERS’ ANI
Almanya, İsviçre, Finlandiya, İsveç ve son olarak yeni başbakanıyla İngiltere, güç piyasalarının işleyişinin sürebilmesi için acil finansman paketleri açıklayan ülkeler. Kremlin’in gazı yaptırımlar kalkana kadar kesmesi Finlandiya İktisat Bakanı’nın da tabirleriyle 2008 finansal krizinin sembolü haline gelmiş Lehman Brothers’ın güç kesimindeki versiyonuna yol açabilir. Salı günü Finlandiya’da devlete ilişkin güç şirketi Fortum’a 2,35 milyar euro (2,3 milyar dolar) geçiş kredisi sağlandı. İsviçre, yenilenebilir güç üretimi ve ticareti yapan Axpo’ya 4 milyar franka varan (4,1 milyar dolar) kredi sınırı açtı. Kredi talebi Axpo’dan geldi fakat şirket şimdi bu krediyi kullanmadı. İktisat Bakanı geçtiğimiz günlerde “en makûs senaryoda finansal krize yol açabilir” diyen İsveç’te de 33 milyar dolarlık bir acil likidite paketi açıklandı. Bloomberg’e konuşan kaynaklara nazaran İngiltere’de Centrica bankalarla kredilerinin genişletilmesi için görüşüyor. İtalyan A2A FT’ye yaptığı açıklamada şu an likidite sorunu yaşamadıklarını fakat nakit teminat gereksinimlerinde çok önemli bir artış olduğunu aktarıyor. Uzmanlar en güçlü enerji şirketlerinin bile teminat yükü nedeniyle çok önemli bir baskı altında olduğunu aktarıyor.
Kuzey Avrupa ülkelerinin ana güç türev piyasasını işleten Nasdaq, hükümetlerin açıkladığı acil finansman paketleri sonrası Avrupa’daki otoritelerin sıkı regülasyonlar nedeniyle yalnızca nakit üzere likit varlıklarla teminat kabul ettiğini belirtmiş, hükümetlerin paketlerinin piyasaların istikrarını destekleyeceğini açıklamıştı.
‘ENERJİ PİYASASINDA SÜREÇLER DURMA NOKTASINA GELEBİLİR’
Bu risk hala devam ediyor. Norveç’in devlete ilişkin güç şirketi Equinor’un Kıdemli Lider Yardımcısı Helge Haugane, salı günü yaptığı açıklamada “Hükümetler en az 1,5 trilyon doları bulmuş olan marj davetlerinin karşılanması için sağladıkları likiditeyi artırmazsa Avrupa’daki güç trade’i durma noktasına gelebilir” uyarısı yaptı.
“MARJ DAVETLERİNDE PATLAMA YAŞANIYOR”
Danske Bank’tan Baş Kredi Analisti Jakob Magnussen de “Marj davetlerinde şu an hakikaten bir patlama yaşanıyor. Bilhassa küçük güç şirketleri için önemli bir sorun bu. Aslında vadeler dolunca ve şirketler elektriğini satınca paralarını alacaklar, fakat şu anda çok büyük bir kısa vadeli finansman açığı oluştu ve birçok banka güç kesimindeki kredileri çok süratli artırmak istemeyebilir” değerlendirmesini yapıyor
Enerji şirketleri bir yandan artan doğalgaz ve elektrik fiyatlarıyla büyük kârlar elde etseler de, hanehalkları ve şirketlere güç akışını yönetebilmek için genelde gereksinim duydukları teminatlar çok süratli artıyor. Financial Times’da yer alan bir tahlile nazaran bankalar finansmanını geri çektiğinde güç bölümünde bir domino tesiri görülebilir ve bu durum güç tedariğinin istikrarına bir tehdit olarak da görülüyor. FT’ye konuşan diğer bir trader da “Şu anda güç piyasasında varolmak için elinizde bulunması gereken nakit imkansız seviyelere yaklaşıyor” diyor.
TRADER’LAR ‘ACİL DAYANAK VERİN’ DEMİŞTİ
Mart ayında emtia piyasalarında benzeri bir likidite zahmeti yaşanmış, Avrupa’nın en büyük güç traderları hükümete ve merkez bankalarına “acil destek” daveti yapmıştı. Financial Times’da yer alan habere nazaran BP, Shell üzere güç devlerinin ve Vitol ve Trafigura üzere emtia tüccarlarının yer aldığı Avrupa Güç Tüccarları Federasyonu tarafından hükümetlere ve merkez bankalarına gönderilen mektupta “doğalgaz ve elektrik piyasalarının işleyişinin devam edebilmesi için kesimin zaman-kısıtlı acil likidite takviyesine muhtaçlık duyduğu” vurgulanmıştı.
ELEKTRİKTEKİ KISA DURUMLAR SIKIŞTIRIYOR
AVRUPA ACİL DEVALAR ARIYOR
1-DOĞALGAZA DA TAVAN FİYAT GETİRECEKLER
Avrupa doğalgazda tavan fiyat uygulaması getirerek krizi ve bu kışı atlatmaya çalışacak. Kremlin’in yaptırımlar kalkana kadar gaz akışı olmayacağını söylemesi ve Gazprom’un Kuzey Akım 1’deki tüm akışı kesmesi, birlik genelinde birçok hükümetin acil durum planlarına geçmesiyle sonuçlandı. AB üyeleri artık de toptan doğalgaz satışlarında tavan fiyat uygulamasına geçmeye hazırlanıyor. Avrupa Komisyonu’nun üye ülkelere tavsiyesi üzerine her ülke kendi güç miksine nazaran bir acil durum toptan satış tavan fiyatı belirleyerek piyasaların düzgün işleyebilmesi ve faaliyetlerin tertipli devam edebilmesi için uğraşacak. TTF haberlerle %6,5 düşüşle 230 euro/MWh seviyesinde.
2-DOĞALGAZ VE ELEKTRİĞİ PAYLAŞACAKLAR
Ayrıca AB üyeleri doğalgaz ve elektriği paylaşma planları da yapıyor. Fransa ve Almanya kışın birbirlerine yardım etme kelamı verdi. Ukrayna’da da Başbakan 30 milyar metreküplük doğalgaz stoklarının bir kısmını AB ülkelerine gönderebileceklerini söyledi.
3-NÜKLEER SANTRALLERİ TEKRAR ÇALIŞTIRACAKLAR
Doğalgaz fiyatlarında yaşanan rallinin endüstride faaliyetleri tehlikeye sokması ve birçok ülkede endüstriden kesinti yapılıp hanehalklarına güç sağlanmasını öngören acil durum planlarının hazırlanması, Avrupa genelinde milyarlarca euro maliyetle kapatılması planlananan birçok nükleer tesisin kapatılmasını da erteliyor. Fransa’da 32 nükleer reaktörün tekrar faaliyete geçeceği açıklamalarının akabinde, Almanya’da da güç şirketi E.ON hükümetin 2022 sonunda kapatılması planlanan Isar 2 nükleer tesisin güç krizini atlatmak için faaliyete hazır halde tutulması talebini değerlendirdiklerini duyurdu. Lakin kapatıp açması kolay olmayan ve çok maliyetli olan nükleer tesislerin hazırda beklemesine ait fizibilite meseleleri sürüyor. Büyük olasılıkla hükümetin güç şirketini maddi manada desteklemesi gerekecek.