Nur Kaplan
ANKARA – Açlık sonunun 6 bin lirayı, yoksulluk sonunun 20 bin lirayı aştığı Türkiye’de, protein içeren eserlere arka arda gelen artırımlar insanların sıhhatsiz ve istikrarsız beslenmesine, ucuz eserleri yönelmesine yahut öğün atlamalarına neden oldu. Temel besinlerin başında yer alan et, yumurta, süt ve süt eserlerine gelen artırımlar bilhassa çocuklu aileleri ve sağlıklı beslenmesi gereken orta yaş üstünü direkt etkiledi. Son artırımlarla birlikte yumurtanın tanesi 2 liraya çıkarken, sütün litresi 20 liraya yaklaştı, etin kilosu ise 150-200 lira ortasında değişiyor.
Türkiye Diyetisyenler Derneği İdare Heyeti Lideri Doç. Dr. Ayhan Dağ’a nazaran temel besin eserlerindeki fahiş artışlar bir halk sıhhati meselesine dönüştü. Türkiye’de giderek artan besin enflasyonuyla birlikte kronik ve kapalı açlık yaşandığını söyleyen Dağ, insanların kâfi besine ulaşamıyor olmasının ‘yaşam hakkı’nı tehdit ettiğini tabir etti.
‘DENGELİ BESLENMENİN BU FİYATLARLA KARŞILANABİLMESİ MÜMKÜN DEĞİL’
Ayhan Dağ’a nazaran resmi datalarla örtüşmeyen açlık ve yoksulluk hududu düşünüldüğünde, beşerler besindeki fahiş fiyat artışlarını karşılayabilecek seviyede değil. Bitkisel ve hayvansal proteine ulaşmanın gün geçtikçe zorlaştığını söyleyen Dağ, bu fiyatlarla insanların kâfi ve istikrarlı beslenemediğini, bilhassa çocuklar ve yaşlılar için durumun giderek kötüleştiğini tabir etti.
Hayvansal kaynaklı proteinin insanların beslenmesinde son derece kıymetli olduğunu vurgulayan Dağ “Biz diyetisyenler besinleri 4 ana kümeye ayırırız. Süt ve süt eserleri, et, tahıllar, zerzevat ve meyveler. Kâfi ve istikrarlı beslenme dediğimizde her öğünde tabakta bu dört çeşit besinden bulunması gerekir. Ancak bedelli et bile olmayan etin kilosu 200 lira, peynir 150 lira, zerzevat fiyatları 20 lira, meyve 20-40 lira bandında. İstikrarlı beslenmenin bu fiyatlarla ve gelir seviyesiyle karşılanabilmesi mümkün değil” dedi.
‘KRONİK AÇLIK’
Pazar esnafının geride bıraktığı artık eserleri ayrıştırmaya çalışan insanların, askıdan ekmek temin edenlerin ve belediye ekmek büfelerinin önündeki kuyrukların ‘kronik açlığa’ işaret ettiğini söyleyen Dağ, bu durumun insanların sıhhatini tehdit ettiğinin altını çizdi. Yetersiz ve sıhhatsiz beslenmenin insanların bünyesinin zayıflamasına, enfeksiyonlara ve başka hastalıklara açık hale gelmesine neden olduğunu söyleyen Dağ “Hiç elbet bilhassa çocuklarda yetersiz ve istikrarsız beslenmeye bağlı büyüme ve gelişme geriliği yaşanıyor. Tüm hastalıklar bunun üstünden yürür. Türkiye’de bodurluk çok kıymetli bir sorun, toplumun yüzde 7’si bodur. Bilhassa 0-5 yaş ortası çocuklarda bodurluk son derece kıymetli bir sorun. Çocukların günde iki porsiyon süt ve süt eserlerinden tüketmesi gerekir. Bu yaşlı kümesi için de geçerlidir” değerlendirmesinde bulundu.
TÜRKİYE, AVRUPA ÜLKELERİ ORTASINDA OBEZİTEDE BİRİNCİ SIRADA
Dünya Sıhhat Örgütü’nün son yayımladığı rapora nazaran Türkiye’de yetişkin nüfusun yüzde 66,8’inden fazlası kilolu ya da obez. Bu oran göz önüne alındığında Türkiye, Avrupa ülkeleri ortasında yetişkinlerde fazla kiloluların en yüksek olduğu ülke pozisyonunda. Toplumun 3’te 2’sinin obez ya da şişman olduğunu, geri kalanın olağan beden yükünde olduğunu söyleyen Dağ, bu durumun son derece kıymetli bir halk sıhhati sorunu olduğunu söz etti. Dağ “Obezite birçok hastalığın nedeni. Sindirim ve teneffüs sistemi hastalıklarından, farklı kanser çeşitlerinden, kalp, diyabet hastalıklarına kadar tesirli. Beşerler tahminen makarnadan, bulgurdan güç alıyorlar lakin bu beslenmek manasına gelmiyor. Vitamin, mineral, protein yetersizliği yaşanıyor” diye konuştu.
‘YETERSİZ BESLENME DEDİĞİMİZDE ASLINDA BİLİNMEYEN AÇLIKTAN BAHSEDİYORUZ’
Gıda teminatının en temel insan hakkı olduğunu söyleyen Dağ, insanların sıhhatsiz ve ucuz eserlere yönelmek zorunda kaldığını, evvelce en azından temel besin eserlerine ulaşılabildiğini ancak ekonomik dar boğaz münasebetiyle protein içeriği kâfi olmayan tahıl eserleriyle karınlarını doyurmaya çalıştıklarını, et ve süt eserlerinin artık alışveriş listelerinde yer almadığını söyledi ve ekledi:
“Yetersiz beslenme dediğimizde aslında ‘gizli’ açlıktan bahsediyoruz. Beşerler besine erişemiyor. Evvelden kuru fasulyeye ‘fakir yemeği’ denilirdi, artık fasulyenin kilosu 30 lira. Bu ülkede insanların ete ulaşımı her vakit sıkıntı oldu. Toplumun kâfi ve istikrarlı beslenmesi, sıhhatinin korunması, hayat kalitesinin artırılması, yaşanılan bu krizde çok kıymetli… Kâfi besine ulaşamıyor olmak hayat hakkını tehdit ediyor.”