Enflasyonda mayıs ayındaki tepenin akabinde başlayan düşüş, eylülde de devam etti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından dün açıklanan bilgilere nazaran Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) eylülde yüzde 2.97 ile piyasa beklentisinin üstünde artarken, yıllık enflasyon yüzde 49.38 ile 14 ay sonra birinci defa yüzde 50’nin altına geriledi. Yıllık enflasyon birebir vakitte 3 yıl sonra birinci defa siyaset faizinin altında gerçekleşti. Enflasyon mayısta yüzde 75.45 ile tepeyi görmüştü. Son 4 ayda enflasyondaki düşüş 26 puanı geçti.
ÜFE 3.5 YILIN DİBİNDE
Üretici Fiyatları Endeksi’ndeki yıllık artış ise yüzde 33.09 ile Mart 2021’den bu yana en düşük düzeye indi. Çekirdek enflasyon yıllık bazda yüzde 49.10 ile 2023 Haziran ayından bu yana, yıllık besin enflasyonu ise yüzde 43.72 ile 2021 Aralık’tan bu yana en düşük düzeye geriledi.
EN YÜKSEK ARTIŞ EĞİTİMDE
TÜİK bilgilerine nazaran eylülde en yüksek artış yüzde 14.21 ile eğitim kümesi ve yüzde 4.16 ile alkollü içecek ve tütün kümesinde görüldü. Haberleşme kümesinde yüzde 0.88 düşüş olurken, en düşük artış yüzde 1.51 ile sıhhatte yaşandı. Yıllık bazda en yüksek artış yüzde 97.87 ile konut ve yüzde 93.59 ile eğitimde oldu. Yıllıkta en düşük artış ise yüzde 26.60 ile ulaştırma ve yüzde 30.70 ile giysi ve ayakkabı kümesinde gözlendi. Endekste kapsanan 143 temel başlıktan 27 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 6 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 110 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.
OVP GAYESİ YÜZDE 41.5
Merkez Bankası, enflasyonun yıl sonunda yüzde 38’e, 2025 sonunda yüzde 14’e düşmesini bekliyor. Hükümetin gelecek üç yıla dair ekonomik varsayımlarını içeren Orta Vadeli Program’da 2024 yılı için enflasyonun yüzde 41.5’e gerileyeceği ve 2025 sonunda yüzde 17.5 düzeyinde gerçekleşeceği öngörülmüştü.
ZAM ŞAMPİYONU YURTLAR
Geçen ay en fazla fiyat artışı yüzde 50.4 ile öteki konaklama hizmetlerinde (öğrenci yurtları) görüldü. Bu kümesi yüzde 45.27 ile üniversite eğitimi, yüzde 34.25 ile yumurta izledi. Eylülde fiyatı en çok artış gösteren öteki eserler ortasında yüzde 23.86 ile çocuk bakım hizmetleri (kreşler), yüzde 18.65 ile taze balık, yüzde 12.74 ile otobüs ile kent içi yolcu nakliyatı yer aldı. Geçen ay aylık bazda en fazla fiyat düşüşü ise yüzde 4.31 ile diğer yer sınıflandırılmış öteki şahsî aksesuarlarda gerçekleşti. Bunu, yüzde 3.93 ile taşınabilir telefon, ekipman ve aksesuarları, yüzde 3.67 ile kahvaltılık tahıl eserleri ve yüzde 3.36 ile hava yolu ile yolcu nakliyatı takip etti.
KİRA ARTIŞ ORANI YÜZDE 63.47
Enflasyon oranlarının açıklanmasıyla konut ve işyeri kira artış oranları da aşikâr oldu. Buna nazaran, konut ve işyeri kiralarına 12 aylık ortalama üzerinden artış yapılacak. Açıklanan eylül verisiyle birlikte kira ve işyerlerine uygulanacak tavan artırım oranı da yüzde 63.47 oldu.
HEDEFİMİZ TEK HANE
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, eylül ayı enflasyon sayıları ile ilgili olarak toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Temel mal enflasyonu yıllık yüzde 28.3 ile görece düşük düzeydeyken geriye dönük fiyatlama davranışı kaynaklı katılık, hizmet enflasyonunda düşüşün yavaş gerçekleşmesine neden oluyor. Haziranda başlayan dezenflasyon süreci devam ediyor. Bu periyodu önümüzdeki yılın ikinci yarısında başlayacak ve enflasyonda kalıcı düşüşü sağlayarak tek haneye ulaşacağımız istikrar devri takip edecek. Tüm politikalarımızı fiyat istikrarı gayemiz doğrultusunda eşgüdüm içinde ve kararlılıkla uygulamayı sürdürüyoruz. Enflasyonu düşürmek vatandaşımızın refahını kalıcı olarak artıracaktır” diye konuştu.
MEMUR VE EMEKLİNİN ZAMMI ŞEKİLLENİYOR
ÜÇ aylık enflasyon farkının muhakkak olmasıyla, memur, memur ve emekçi emeklisinin artırım tablosu da netleşmeye başladı. Personel emeklisi ve memurlar artırımlarını altı aylık enflasyon bilgilerine nazaran alıyor. Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında enflasyon yüzde 8.92 olarak gerçekleşti. Bu durumda SSK ve Bağ-Kur emekli aylıkları için üç aylık devirde alacakları artırım ya da enflasyon farkı yüzde 8.92 olarak ortaya çıktı. Emekliler haziranda altı aylık enflasyon oranı olan yüzde 24.73 artırım almıştı. Memur ve memur emeklileri toplu kontrat artırımına ek olarak enflasyon farkı alıyorlar. Temmuz ayında yüzde 10’luk kontrat artırımı alan memur ve memur emeklileri bu oranı aşan ölçüde enflasyon farkı alacak, üstüne de kontrattan doğan yüzde 6’lık bir artırım eklenecek. Kelam konusu üç ayda toplam enflasyon yüzde 8.92 olarak gerçekleştiği için memur ve memur emeklisi için şimdi ortaya çıkmış bir enflasyon farkı oluşmamış durumda. Memurların enflasyon farkı alabilmesi için yüzde 0,99 enflasyon daha oluşması gerekiyor.