Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Eğitim Fakültesi Coğrafya Eğitimi Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Cevdet Yılmaz, Sinop’ta denizin çekilmesinin kıyı dolgusu, kıyı akıntı deseninin bozulması ve Türkeli-Çatalzeytin yolunun denize uzantısından kaynaklandığını düşündüğünü söyledi.
Yılmaz, bir müddet evvel Sinop’un Türkeli ve Kastamonu’nun Çatalzeytin ilçeleri ortasından kalan Güllüsu Kayalıkları’nın etrafındaki denizin yaklaşık 5 metre çekilip 4 gün sonra eski halini almasını kıymetlendirdi.
Güllüsu Kayalıkları’nı çocukluğundan bu yana bildiğini, deniz gerilemesinin dikkatini çekmesiyle araştırma yaptığını belirten Yılmaz, “Öncelikle kıyılarımızda bu türlü bir hareketlilik görüldüğünde bunun sebebini birkaç şeye bağlarız. Denizin altında bir sarsıntı olmuştur, bunun sonucu deniz düzeyi yükselmiş yahut alçalmıştır. Atmosferik bir sebebi olabilir, deniz üzerinde oluşan alçak basınç alanı denizde çekilmeye neden olabilir, bu çekilme kıyılara yansıyabilir lakin bütün kıyılarda bunu görmediğimiz için buraya bağlama talihimiz fazla değil.” dedi.
Yılmaz, fırtınalı havalarda deniz kıyılarında alçalma yahut yükselmelere sebep olan olayların burada gözükmediğini, bu durumun yaşanabilmesi için rüzgarın karadan denize hakikat kuvvetli esmesi gerektiğini söyledi.
Türkeli ile Çatalzeytin ortasında daha evvelce dik falezler üzerinde yamaçtan geçirilmiş ve heyelan riski olan tehlikeli bir kara yolu bulunduğuna işaret eden Yılmaz, bu yolda araçların ceplere sığınarak fakat geçebildiğini lisana getirdi.
Karadeniz Kıyı Yolu’nun üretimi sırasında yamaçtaki yolun terk edildiğini ve denizin doldurulduğunu anlatan Yılmaz, şöyle devam etti:
“Burada dolgularla denize hakikat ilerleme ve bu dolguların dalgalar tarafından parçalanmasıyla oluşan küçük kırıntılar, kum oluşumunu hızlandırdı. Karadeniz’deki kıyı akıntısının da batıdan doğuya yanlışsız olması nedeniyle buradaki kırıntılar doğu tarafta hareket etmekte, önlerine çıkan Güllüsu Kayalıkları mevkisinde yer alan küçük koyda birikmektedir. Çekilme nedeniyle vaktiyle denizin içinde olan bu kayalık da karada kaldı. Öbür faktörlerin olması için denizin başka kısımlarının da çekilmesi gerekir. Yalnızca mahallî ölçekte bu özelliği görmemiz nedeniyle bu durumun kıyı dolgusu, kıyı akıntı deseninin bozulması ve Türkeli-Çatalzeytin yolunun denize uzantısından kaynaklandığını düşünüyorum.”
Karadeniz kıyılarında akıntılar, dalga ve kıyı erozyonu üzere sebeplerle hem kıyı çizgisinde değişiklikler hem de deniz tabanında kum kaymalarının fazla olduğunu, bundan ötürü boğulma hadiselerin da görüldüğünün altını çizen Yılmaz, “Bu yüzden burada kayalıkları çerçeveleyen kum birikimleri de süreksiz olabilir. Kuvvetli bir fırtınada oradaki dolguyu alabilir ama uzun vadede koyun dolması tarafında bir gelişme olması daha yüksek ihtimal olarak görülmektedir.” dedi.
Prof. Dr. Yılmaz, insanın doğayı değiştirdiği “Antroposen Çağı”nda yaşanıldığını, Karadeniz kıyılarında liman, balıkçı barınağı, kıyı dolguları ve mahmuzlar üzere insan eliyle yapılan müdahalelerde doğal dengeyi bozmamaya uğraş gösterilmesi gerektiğini vurguladı.
Samsun’daki Dereköy Balıkçı Barınağı’nda kıyı akıntı deseninin bozulmasının mendireklerin akıntılarla gelen kumun önünü keserek geniş bir plaj oluşmasına imkan verdiğini belirten Yılmaz, barınağın doğu kısmındaki kıyıların ise erozyon ile tahrip olduğunu anlattı.
Yılmaz, “Bir balıkçı barınağının doğusuyla batısını karşılaştırdığımızda farkı net olarak görebiliyoruz. Bütün bunların sebebi, bizim kıyılara müdahalemiz, akıntı desenine müdahalemiz, doğal olaylara insan müdahalesiyle ortaya çıkan sonuçlardır.” sözünü kullandı.