Bakan Nebati “Gelişmekte olan ülkelere kalkınmanın tek reçetesi olarak sunulan Ortodoks iktisat siyasetleri, gelişmekte olan birçok ülkede büyük cari süreçler açığı ve beraberinde borç krizleriyle neticelenmiştir. Ortodoks siyasetler büyük krizlere neden olabilir.” dedi.
Bakan Nebati, ”Yeni siyaset setlerinin oluşturulması zaruriliği oluştu. Türkiye alternatif tedarik merkezi olarak öne çıkıyor. G-20 içinde en uygun performansı gösteren ülkelerdeniz. Modelimizin en değerli sayacağı TL’ye inancın artması. Yeni iktisat modelimizle bir üst düzeye çıkacağız. Türkiye birilerinin dayatması ile hareket etmek zorunda değil. Türkiye İktisat Modeli örnek olacaktır” dedi.
Bakan Nebati “Eğer yeni iktisat modelini uygulamaya almasaydık, bugün enflasyon sorunu ile birlikte büyük olasılıkla bir sakinlik ve buna bağlı birçok problemle yüz yüze kalacaktık” dedi.
Bakan Nebati ayrıyeten bir müjde vermek istiyorum diyerek duyurdu “Bakanlığımız bünyesinde ıslahat ve değişim dinamiğini daima kılacak olan Hazine ve Maliye Akademisi Başkanlığı’nı kuruyoruz. Bir yandan bilgi üretimi yapılırken bir yandan da kamu kurumu, üniversiteler ve STK’larla projeler gerçekleştirilerek bilgi ve tecrübe paylaşımına imkan sağlayacağız” dedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin açıklamalarından satır başları;
Türkiye bir şeyler başarıyor ve gerçekleştiriyor. Bugün etraflıca burada konuşulacak iktisat siyasetleri ve tecrübeler milletlerarası iktisat tartışmalarına yarar sağlayacağına inanıyorum.
Ekonomik ve toplumsal siyasetlerin reçete ve kapsamlarının etkilendiği görüşüne buradaki herkes katılacaktır. Gerek ulusal gerek iktisat tarihi incelendiğinde dönemsel ekonomik gelişmeler ortasında sıkı korelasyon olduğu görülür.
Farklı devirlerde farklı iktisadi niyetlerin hakim olmasında toplumsal dönüşümlerin koşullarının değişmesine neden olması bu değişimin yeni iktisat setleri tesirli olmaktadır. Toplumu ileri götüren itici güç aslında böylesine bir döngüdür. Bilindiği üzere dinamik süreç teknolojik ilerleme ile evvelki periyotlara göre çok daha süratli ilerliyor.
Her ülkenin geçmişten tebarüz eden kültürü, kurumsal altyapısı, coğrafik pozisyonu üzere birçok konu birbirine çok bağlı özgün istikametleri vardır. 1929 yılında büyük buhranın yıkıcı tesiriyle lezeferciler yani “Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinciler” büyük süratle terk edilirken dünyada ekonomik devinim azametle yükseliyordu. Bu periyotta kurulan dünya iktisadi nizami bir yanda Keynesci siyasetlerle bir yandan da fordist üretimle batı ekonomilerine altın çağını yaşatmıştır.
Aynı ekonomik siyaset her ülkede tıpkı sonucu doğurmuyor.
ORTODOKS SİYASETLER BÜYÜK KRİZLERE NEDEN OLABİLİR
Gelişmekte olan ülkelere kalkınmanın tek reçetesi olarak sunulan ortodoks iktisat siyasetleri gelişmekte olan birçok ülkelere cari süreçler açığı ve krizlerle neticelenmiştir. Memleketler arası ödemelerde büyük meseleler yaşanmıştır. Keynesci siyasetlerin sonuna gelinmesi, petrol krizi ve arz şokları hükümran nizamın ekonomik krizi yeni liberal siyasetlerle aşılmaya çalışılmıştır. Evvel İngiltere’de Teacher sonra ABD’de Reagen memleketler arası iktisat siyasetlerinde özgür piyasa düzeneklerine tartı verilmesinin zorunluluğunu vurgulamıştır.
Hem makro ekonomik siyasetlerde devlet müdahaleciliği ve devlet kontrolü azaltılmıştır. 90’lı yıllarla bir arada globalleşmenin tahkim edilmesi, memleketler arası ticaretin, sermaye akımlarının eşi gibisi görülmemiş oranda artması gelişmekte olan ülkeler için fırsatlar sunarken bir yandan da yeni kriz riskleriyle karşı karşıya getirmiştir. Gelişmekte olan pek çok ülke 90’lı yıllarda peş peşe kriz yaşamıştır.
Bir teknoloji ihtilali olarak internetin 90’lı yılların sonlarında yaygınlaşmaya başlaması globalleşmenin yeni bir evreye girmesini tetiklemiştir.
2008 yılındaki global finans kriziyle kesintiye uğradı. Neo liberal kapitalist sistem 2008 krizi AB ülkelerinde borç krizine dönüşerek daha uzun müddet sürmüş ve paradigmaların yolunu açmıştır.
Küreselleşmeye dayalı neo liberal doktrinine karşıt düşen muhafazacı hareketler örneğin ABD’de Trump periyodunda daha besbelli hale gelmiştir.
Dünya iktisadının gündeminde ABD ve Çin tansiyonu varken, başlayan Koronavirüs esaslı değişimlerin kapısını aralayan tarihi dönüm noktası olarak ortaya çıkmıştır. Çin’de koronavirüsün ortaya çıkması global tedarik ve lojistikte büyük sıkıntılara yol açmıştır. Batı ekonomileri tedarik manasında tek merkeze bağlı olmanın yol açtığı sorunlarla karşı karşıya kalmıştır.
Pandemi sürecinde gelişmiş ülkeler başta olmak üzere genişlemeci para siyasetleriyle virüsün yarattığı hasarı azaltma çalışmaları başlamıştır. Batılı ülkeler için alternatif tedarik merkezleri bulmak kaçınılmaz hale gelmiştir. Dünya üretim ve ticaret haritasında çeşitli kaymalara yol açacak periyoda girdiğimiz söylenebilir.
Mevcut krizin ülkemiz üzerinde ortaya çıkardığı fırsatlar tehditlerden daha ağır basmaktadır. İktisat idaresi olarak bu süreçte siyasetimizi belirlerken şu sorulara yanıt aradık. Global iktisattaki çalkantıdan nasıl koruyacağız? Güçlü büyüme yolunda sürdürülebilir devam etmesini nasıl sağlarız? Vatandaşların refah kaybını nasıl aşarız? En düzgün siyaset seti ne olmalıdır?
EN KIYMETLİ SACAYAĞI TL’YE İNANCIN ARTMASI
Konvansiyonel iktisadi bakışı olarak heterodoks bakışla mevcut global kriz ortamında değil yapısal sıkıntılarımıza tahlil bulmak pandemi sonrasında ülkemizin global tedarik merkezi olması için yeni bir ekonomik yaklaşımı benimsedik. Ülke kalkınmamızı ve refah seviyemizi daha ileri taşımak için oluşturuldu. Türkiye İktisat Modeli olarak isimlendirdiğimiz yaklaşımın temel maksadı, ekonomimizin sürdürülebilir büyüme patikasına girmesini sağlamak; kısa vadede global konjonktürel badireleri en düşük hasarla bertaraf etmek; uzun vadedeyse orta gelir tuzağını aşmaktır. Modelin en kıymetli sac ayağı ise TL’ye olan itimadın artırılmasıdır. Modelin başarısı için maliye siyasetinin tek başına kâfi olmayacağı açıktır.
TÜRKİYE İKTİSADI BÜYÜMEYE DEVAM ETMİŞTİR
Özellikle akademik çevrelerin ilgisini çekmeye başlamıştır. Ülkemiz gerçeklerine nazaran dizayn edilen modelimizin yatırım, üretim, istihdam ve ihracat tarafında beklediğimiz olumlu sonuçları verdiğine hepimiz şahitlik ediyoruz. 2020 yılında Türkiye iktisadı yüzde 1,8’lik büyümeyi başarmıştır. Arz kaynaklı enflasyonu, ortodoks para siyasetleriyle çözmeye çalışan ülkelerin resesyona girdiği ve tasasına kapıldığına tanıklık ediyoruz. Türkiye iktisadı yüksek büyüme performansını sürdürmeye devam etmiştir. Bu yılın birinci çeyreğinden yüzde 7,5, ikinci çeyrekte yüzde 7,6’lık büyüme yakalayan Türkiye G20 ülkeleri içinde en düzgün performans gösteren ülkelerden biridir.
Bu yılın Ocak-Ağustos periyodunda ihracat yüzde 18,3 oranında mevcut konjonktüre karşın artmaya devam ediyor.
İstihdamı artırma noktasında da 2021 yılın 2,1 milyon kişi bu yılın birinci 7 ayında 613 bin kişilik istihdam artışı sağlanmıştır. OECD ülkeleri ortasında ülkemiz istihdamını en fazla artıran ülke olmuştur. Güç hariç cari fazla vermeyi başardık. Rusya-Ukrayna savaşı güç başta olmak üzere emtia fiyatlarında gerçekleşen dramatik artışlar cari dengemizde bir ölçü bozulmaya yol açmıştır. Bunun süreksiz olduğuna, güç fiyatlarının düşmesiyle bu taraftaki güzelleşmenin devam edeceğine inanıyoruz.
DÖVİZ KURUNDAKİ ARTIŞ TESİRLİ OLDU
Yatırım, istihdam, üretim ve ihracat bakımından hoş gelişmeler yaptığımız ekonomimizde global sorun olarak karşımıza çıkan enflasyondur. Güç ve öbür emtiadaki başka yükselişler, lojistik maliyetlerindeki artışlar, besin fiyatlarındaki yükselişle ve pandemi kaynaklı dışsal faktörler Türkiye’de de enflasyonun temel nedenleri durumundadır. Döviz kurundaki artış enflasyon üzerinde tesirli olmuştur.
Vatandaşları enflasyona karşı korumak için siyasetleri devam ettiriyoruz. Yeni iktisat siyasetimiz Türkiye iktisadının tüm yapısal sıkıntılarını kalıcı biçimde çözmeyi amaçladığı aşikar. Yeni iktisat modelini uygulamaya almasaydık birçok sıkıntıyla yüz yüze kalacaktık.
Tüm dünyanın yaşadığı enflasyon sorunu büyük ölçüde arz ve maliyet kaynaklıdır. Talebin tesiri sonlu seviyededir. Deneyimlerimiz bu taraftadır. Konuşmamın başında tabir ettiğim üzere her ülkenin yapısı ve dinamikleri farklıdır. Münasebetiyle sıkıntıların tahlil reçetelerinin farklı olması son derece doğaldır. Halk iktisadı, teşebbüsçü devlet anlayışı ve birçok yaklaşım son derece tanınan olan heterodoks iktisat yaklaşımlarına örnekler olduğunu görüyoruz. ABD, İngiltere ve Almanya başta olmak üzere dünyada geniş bir heterodoks iktisat literatürü olduğunu biliyoruz.
Ülkemiz için stratejik bu adımı atma kararlılığımız ülkemizin ve insanımızın spesifik muhtaçlıkları doğrultusundadır. Gereksinimlerin karşılandığı bir modeldir Türkiye İktisat Modeli.
KOBİ’lerin krediye daha kolay ulaşması için çalışmalarımız sürüyor. Buradaki saygın isimler olarak sizler gün uzunluğu bu mevzuları tartışacak ve pandemi sonrası periyotta iktisat paradigmasındaki değişimleri tahlil edeceksiniz.
İstanbul’dan bedelli akıllarla yepisyeni şeyler söylemeye devam edeceğiz. Gelişmiş ülkelerin de yeni telaffuz yeni şeyler duymaya muhtaçlıkları var. Saklı gizli kalmış fikirleri daima birlikte ortaya koyacağız ve başaracağız. Biz başarmak için yola çıktık ve adımlarımız muvaffakiyetle neticelenecektir.
HAZİNE VE MALİYE AKADEMİSİ BAŞKANLIĞI KURULUYOR
Bir müjde vermek istiyorum. Bakanlığımız bünyesinde ıslahat ve değişim dinamiğini daima kılacak olan Hazine ve Maliye Akademisi Başkanlığı’nı kuruyoruz. Bir yandan bilgi üretimi yapılırken bir yandan da kamu kurumu, üniversiteler ve STK’larla projeler gerçekleştirilerek bilgi ve tecrübe paylaşımına imkan sağlayacağız.