Afganistan’da tandır ustaları ekmeklerini topraktan çıkartıyor: Geleneksel yöntemlerle üretiliyor
Kabil’in merkezinde yaklaşık bir düzüne tandır atölyesi bulunan Şehrara Mahallesi’nde tandır imalatı yapan Faizi, AA muhabirine geleneksel ürünün özellikleri ve imalat sürecini anlattı.
Faizi, “Yaklaşık 60 yıldır ve 3 kuşak bu atölyede ekmek tandırı imal ediyor. Bu meslek, dedemden babama, babamdan da bana miras kaldı. Ben de yaklaşık 24 yıldır bu işi yapıyorum.” ifadesini kullandı.
Tandır malzemesinin toprak, su ve samandan ibaret olduğunu belirten Faizi, tandırların “ev” ve “fırın” olmak üzere ikiye ayrıldığını dile getirdi.
Faizi, tandır yapımında öncelikle çırakların tandır çamurunu ayaklarıyla çiğneyip, elleriyle hamur gibi yoğurarak işlemeye hazır hale getirdiklerini anlatarak, hazırlanan çamurun önce yuvarlak silindirler haline getirildiğini, ele vura vura inceltilen silindir çamurların daha sonra tokaçla karşılıklı dövülerek sıkıştırılma işleminin gerçekleştirildiğini söyledi.
Yapım aşamasında havaların sıcak gitmesi durumunda tandırları ısıl işleme tabi tutmadıklarını, soğuk havalarda ise tandır duvarlarının nemden çökmemesi için içerisinde ateş yakarak kurutma işlemine tabi tuttuklarını belirten Faizi, “Ev tandırları boyutları küçük olduğu için 2 günde bitiyor ama fırın tandırlarının bitimi büyük olduğundan 4 gün sürüyor.” dedi.
Faizi, ev ve fırın tandırlarının ölçülerinin farklı olduğunu ve bazen müşterilerin taleplerine göre daha büyük veya küçük boyutlarda tandır yaptıklarını aktararak, şunları söyledi:
“Müşteri, tandırı evine yerleştirdikten sonra sertleşmesi için ilk olarak 5’te birini ateş kaplayacak şekilde yakar. Ekmek yapacakları zamanda 4’te biri oranında çubuk ve odunla ateş yakar. Fırıncılar ilk kurulumda tandırın sertleşmesi için 3’te birini kaplayacak şekilde ateş yakarlar. Tandırların yeri dengeli ve rutubetsiz olursa 10-15 sene kadar kullanılabilir. Eğer yeri uygun olmazsa 1-2 senede bozulur.”
– ÜLKEDEKİ YÖNETİM DEĞİŞİKLİĞİ TANDIR SATIŞLARINI ETKİLEMİYOR
Tandır fiyatlarına değinen Faizi, “Ev tandır fiyatları 300 ila 600 afgani (30-60 Türk lirası) civarında, fırın tandırlarına gelince ‘Dovali’ adını verdiğimiz tandırlar 1000 (100 Türk lirası) ila 5 bin afgani (500 Türk lirası). Fırın tandırlarında yere yerleştirilen tipi ise 3 bin afganiden (300 Türk lirası) başlayıp 10 bin afganiye (1000 Türk lirası) kadar çıkıyor.” diye konuştu.
Faizi, Taliban’ın ülkede kontrolü ele almasının ardından diğer sektörlerde gerileme yaşandığını vurgulayarak, ekmeğin insanların önemli ihtiyaçlarından olması dolayısıyla kendi satışlarında bir düşüş olmadığını kaydetti.
