Üç günlük bir maratondu. Sarsıcı olmadığını kimse söyleyemez. Milyonlarca insanın umut bağladığı bir ittifakın, Yeterli Parti başkanı Meral Akşener‘in öteki bir partiye mensup figürleri aday gösterme ısrarıyla -kısa müddetliğine de olsa- dağılması son yılların en tuhaf kriziydi doğrusu. Atlatıldı nihayet.
Yaşadığımız krizde sloganını “Türkiye yeterli olacak” diye belirleyen bir partinin başkanı olarak Akşener’in durumu daha da kötüleştirdiği, epey puan kaybettiği, liderlik vasıflarının sorgulanabilirliği de ortaya çıkmış oldu. Çoğunluğun niyeti bu olsa da olağan ki herkes bu türlü düşünüyor değil. Krizin birinci saatlerinde sözün tam manasıyla gaza gelip önderi Akşener için “Demir Leydi” (Iron Lady) sıfatını kullanan Yeterli Parti Mali İşler Lideri Ümit Dikbayır örnektir buna. Dikbayır, İngiltere başbakanlarından Margaret Thatcher için kullanılan, son derece cinsiyetçi öze de sahip bir sıfatı övgü sanarak Akşener’e yapıştırıverdi.
Öveyim derken…
Teşbihte kusur olmaz dense de, aldırmayın, doğal ki olur. Birini öveyim derken baltayı taşa vurmak da pek ala mümkün. Dikbayır’ın yaptığı da buydu. Bir siyasetçinin, birine layık gördüğü bu türlü bir yakıştırmanın tarihçesinden haberdar olması kötü olmazdı doğrusu. Siyasetçi, “Her şeyi bilmek zorunda mı?” denebilir fakat merak, kişiyi kusur yapmaktan da kurtaran şahane bir insan özelliğidir malum. Yalnızca merak edecek, o sıfatın nerede, ne vakit, neden ortaya atıldığını öğrenmiş olacaktı. Dikbayır bu kadarını olsun yapabilseydi, övmek isterken yerin tabanına batırmış olmayacaktı önderini.
Aslında “Demir Leydi”yi övgü sanmakta haklı da sayılır bu ortada. Thatcher için kullanılmaya başlandığı periyottaki konutlara şenlik “matbuatımız” da “batıya ilişkin her şey iyidir” yanılgısından olsa gerek Thatcher’e herhalde makûs laf etmiyorlardır diyerek bu sıfatı övgü üzere kullanmıştır. Yani yeterli bir yakıştırma sanılması doğal bir bakıma.
İngilizler demedi
Oysa o denli değil. Kaldı ki Thatcher’e “Demir Leydi” sıfatını takanlar da İngilizler değil. Birinci sefer, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) basınında kullanıldı bu söz. Hakaret emeliyle üstelik. “Kalın başlı, iknaya kapalı, ruhsuz” manaları yüklenerek yani. Muhafazakâr Parti liderliğine getirildikten bir yıl sonra, 1976’da, tıka basa dolu bir salonda SSCB hakkında ileri geri konuşarak, şunları söylemişti Thatcher: “Dünya egemenliğine ve dünyanın gördüğü en güçlü emperyal ulus olma araçlarını elde etmeye kararlı, sabırlı, ileri görüşlü, kararlı adamların diktatörlüğü.”
Bir antikomünist olarak olağan laflardır ettiği elbette. Thatcher, SSCB’ye bu bakışını üç yıl sonra Başbakan olduğunda da değiştirmedi. Başbakan olmadan evvel Ulusal Eğitim Bakanlığı da yapan Thatcher‘i uzun vakitten beri izleyen Sovyet medyası, tavrını, siyasetindeki soğukluğunu kadınlığıyla birleştirerek “Demir Leydi” sıfatını takıverdi Thatcher‘e.
Bu tabir ülke içindeki Thatcher karşıtlarınca da benimsendi. Bir manav kızı olmasına karşın sınıfına ihanet ederek burjuvazinin çıkarlarını savunurken sert tavırlar alan Thatcher, Falkland Savaşı’ndaki uzlaşmaz rolüyle, İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu (IRA) önderi Boby Sands ile yoldaşlarının cezaevinde açlık grevinde ölmelerine göz yummasıyla, iki yıl süren madenciler grevinde personellerle anlaşmak yerine grevi kırmak için orduyu devreye sokmasıyla, ülkeyi kasıp kavuran, Kraliçe ile bir emekçiyi vergi ödemede eşitleyen adaletsiz Poll Tax (Kelle Vergisi) uygulamasıyla, fakir semtlere fiyatsız süt dağıtımını kaldırmasıyla, nihayet bayan düşmanlığıyla “Demir Leydi” sıfatını ziyadesiyle hak etmişti.
Kadınlara güvenmezdi
Sınıfından utanan bir bayandı. Bayanlara da güvenmemesi en tuhaf tavrıydı. Ulusal Eğitim Bakanı olmadan evvel “kadınların bu ülke siyasetinde başarılı olacağını sanmıyorum” deyişiyle bilinirdi. Ülkede bir partiye liderlik eden birinci bayan olmasına karşın bayanlara güvenmediğini her fırsatta gösterirdi. “Erkekleşmiş” bir siyaset şekli vardı.
Uğursuz üçlü
Uluslararası siyasette, periyodun ABD Lideri Ronald Reagan, devrin Papası II. Jean Paul, Margaret Thatcher son derece uğursuz bir üçlü olarak bugüne sarkan problemlerin başlatıcısı oldular. Dünya, bugün bu haldeyse sorumlularından biri Thatcher’dir.
“Demir Leydi” sıfatına hangi manaların yükleneceği biraz da kişinin durduğu yerle ilgili natürel. O nedenle ülkedeki sağcılar, antikomünistler “Demir Leydi”yi bir iltifat üzere değerlendirdiler. “Dünya lideri”, “Beyaz İngilizliğin Demir Leydi’si” diyenler de çoktu ona.
Ama öldüğünde, fiyatsız süt dağıtımından yoksun bırakılanlar, madendeki işini kaybedenler, siyahlar, Müslümanlar, başka azınlıklar çabucak hepsi şenlik yaptılar. Londra’nın fakir siyah semti Brixton ile madenci kasabalarında Thatcher‘in öldüğü duyulunca alkollü partiler düzenleyenlerin sayısı yüzlerceydi.
Sovyetlerin en süper, yerini en güzel bulan yakıştırmasıydı “Demir Leydi”.
Thatcher “Leydi”liğini zenginlere, burjuvaziye göstermişti daima. “Demir”liğini ülke fakirine.
Dikbayır dikkatli olsun.