AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya-Ukrayna savaşının başlamasından sonra birinci kere Ukrayna’ya ziyarette bulundu. Erdoğan, Ukrayna Devlet Lideri ile Zelenski ile ikili görüşmenin akabinde; Zelenski ve BM Genel Sekreteri Guterres ile üçlü tepe gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ukrayna dönüşünde uçakta gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Erdoğan ziyaretine ait “Ukrayna Devlet Lideri Sayın Zelenski’nin davetine icabetle Lviv’e yaptığım çalışma ziyaretini tamamladık. Bu, savaşın başlamasının akabinde Ukrayna’ya gerçekleştirdiğim birinci seyahat oldu. Sayın Zelenski’yle yaptığımız görüşmelerde ikili bağlantılarımızı tüm veçheleriyle ele aldık” dedi.
“ELİMİZDEN GELEN KATKIYI SAĞLAMAYA DEVAM EDECEĞİZ”
Cumhurbaşkanı Erdoğan ziyarete ait ayrıyeten şu değelendirmelerde bulundu:
Tabii yaklaşık altı aydır devam eden savaş, görüşmelerimizin ana konusunu teşkil etti. Dayanışmamızın, Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne ve egemenliğine desteğimizin süreceğini kendisiyle bir sefer daha paylaştım. Savaşın diplomasi ve müzakereler yoluyla tahlili için elimizden gelen katkıyı sağlamaya devam edeceğimizi de söz ettim. Motamot Soçi ziyaretimde Sayın Putin’e söylediğim üzere, Sayın Zelenski’ye de ortalarındaki görüşmeye mesken sahipliği yapabileceğimizi hatırlattım.
Ayrıca ziyaretimiz sırasında Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Sayın Guterres’in de iştirakiyle üçlü bir toplantı yaptık. Üçlü görüşmede, Ukrayna tahılının ihracı maksadıyla kurulan sistemin faaliyetlerinin artırılarak sürdürülmesi için atılabilecek adımlar üzerinde durduk. Diplomatik sürecin canlandırılması için memleketler arası toplumun daha fazla sorumluluk üstlenmesi gerektiğine işaret ettim.
“UKRAYNA’DAKİ FİZİKİ YIKIMIN BOYUTLARINI ELE ALDIK”
Ziyaretim vesilesiyle, savaşın Ukrayna’da neden olduğu fiziki yıkımın boyutlarını ve Ukrayna’ya yardımlarımızı da masaya yatırdık. Bugüne kadar olduğu üzere Ukrayna’nın yine imarı sürecinde de Türkiye’nin yanlarında olacağını tabir ettim.
Sayın Zelenski de gerek ülkemizin güçlü dayanağı gerekse diplomatik uğraşları karşısında memnuniyetini lisana getirdi.
“TİCARET BAKANLIĞIMIZ İLE UKRAYNA ALTYAPI BAKANLIĞI ORTASINDA İŞ BİRLİĞİ MUHTIRASI İMZALANDI”
Ziyaretimiz vesilesiyle Ticaret Bakanlığımız ile Ukrayna Altyapı Bakanlığı ortasında bir iş birliği muhtırası imzalandı. Muhtıra, Ukrayna’nın yine imarı çalışmalarında bizlere rehberlik edecektir.
Stratejik ortağımız Ukrayna ile iş birliğimizin daha da güçlendirilmesi için her seviyede temaslarımızı sürdürmek konusunda mutabık kaldık. Görüşmelerimizin, bölgemiz için, global barış ve istikrar için hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum.
GAZETECİLERLE SORU-CEVAP
SORU: (MUSTAFA KARTOĞLU) Savaşın başından beri aldığınız bir inisiyatif vardı. Bu Antalya Diplomasi Forumu ile başladı, İstanbul’da devam etti. Daha sonra tahıl koridoru mutabakatı sonucunu verdi. Bu görüşmeleri Putin, Zelenski ve BM Genel Sekreteri ortasında ikili ve üçlü biçimde sürdürüyorsunuz. Önümüzde BM Genel Konseyi var. Siz açıklamanızda atıfta bulundunuz. Bugünkü üçlü görüşmenin odak noktasında savaşın nasıl nihayete erdirilebileceğinin olduğunu söylediniz. BM Toplantısı’na kadar bu tarafta bir sonuç bekliyor musunuz? Zelenski’den aldığımız izlenim nedir?
Şu anda olağan bir savaş süreciyle karşı karşıyayız. Bu savaş sürecinde bir matematik olayı yok. Yani iki defa iki dört diyemezsiniz, şu vakit bu bitecek diyemezsiniz. Zira süreç çok acımasız ilerliyor. Bizim bugün Lviv’e gelmemiz ve Lviv’de bilhassa bu görüşmeyi yapmak isteyişimizin alışılmış ki bir nedeni var. Tıpkı görüşmeyi Soçi’de, Rusya’da, Sayın Putin’le yaptık. Burada da bu formda gerçekleştirmiş olduk. Âlâ de oldu. Guterres de buraya geldi. Guterres bizden sonra Kiev’e geçti. Kiev’de ayrıyeten çalışmalarına devam ettiler. Olağan bu yılki BM Genel Heyeti biraz farklı olacak. Bu mevzuda ilgili arkadaşlardan aldığımız bilgiler iştirakin daha üst seviyede olacağı istikametinde. Alışılmış bunu BM Genel Kurulu’nda göreceğiz. Orada verilecek bildiriler çok çok manalı. Gerek Türkiye olarak bizim vereceğimiz gerek öbür ülkelerin vereceği iletiler çok çok kıymetli. Onun için hazırlıklarımızı buna nazaran yapmak, adımlarımızı da buna nazaran atmak durumundayız. Doğal alanda yaşanan gelişmelere bakıldığında, birçok noktada adeta bir kesinti düzeneği olmuş durumda. Ummadığımız, beklemediğimiz kesintiler oldu. Onun için ben bu BM Genel Heyetini biraz farklı yaşayacağımızı zannediyorum.
SORU: (MERVE BAŞKURT) Avrupa’nın en büyük nükleer güç santrali Zaporijya ile ilgili ikazlar yapılıyor. Geçtiğimiz günler de Zelenski de “Herhangi bir sızıntı ya da patlama olasılığında Avrupa ülkeleri, Türkiye ve etraf ülkeler için felaket olur” demişti. Bugün siz de “Yeni bir Çernobil istemiyoruz” diye vurgu yaptınız. Türkiye tahıl koridorunda olduğu üzere nükleer güç santraliyle ilgili de güvenliği sağlamak ve etrafındaki çatışmaları durdurmak ismine devreye girer mi?
Zaporijya konusu nitekim rastgele bir bahis değil. Lakin birinci derecede Memleketler arası Atom Gücü Kurumu’nun bu işin yakın takibinde olması ve neler yapılması gerektiği konusunda aşikâr bir yükü üstlenmesi lazım. Burada şu an prestijiyle içeride Ukrayna’nın bu alanda aktif ve ehil elemanları bulunuyor. Zelenski bizden şunu bilhassa istedi; Rusya’nın buradaki bütün mayın ve gibisi döşemeleri söküp alması ve bu konunun hızla ürkütücü olmaktan çıkması. Zira bir tehdit ögesi. ‘Çernobil’i yaşamak istemiyoruz’ derken biraz da onu kastettim. Bu mevzuyu Sayın Putin’le de görüşüp, dünya barışı için değerli bir adım olarak bu hususta Rusya da üzerine düşeni yapmalıdır diye bunu kendisinden bilhassa isteyeceğiz. Bu adımı atmaları gerekiyor. Zaporijya’da Ukrayna’nın hem kendi teknik elemanları hem kendi askerleri var. Bu teknik elemanlar ve askerlerle orayı müdafaa altına almış vaziyetteler.
“SURİYE TOPRAĞINDA GÖZÜMÜZ YOK”
SORU: (MURAT ÇİÇEK) En başından beri Suriye’nin toprak bütünlüğüne saygılı olduğunuz tarafında açıklamalar yaptınız. ‘Suriye’de muhalefet ile rejimin uzlaşması lazım. Rejim askeri tahlil istiyor fakat tahlilin nihayeti siyasi çözümdür’ diye biz bunu deklare ediyoruz. Bu kelamın gereği olarak Astana ve Cenevre süreçleri örnek gösterilmesine karşın, Sayın Dışişleri Bakanı bu bahiste açıklamayı yinelediğinde, Türkiye’de ‘Türkiye Esad’i yenemedi artık anlaşmak için yer hazırlıyor’ biçiminde bilhassa muhalefetin bir algısı oluştu. Hem Suriye konusundaki son durumu öğrenmek istiyoruz hem de muhalefetin bakış açısını değerlendirmenizi istiyoruz?
Bizim Esad’ı yenmek, yenmemek üzere bir kaygımız yok ki. Şayet Türkiye’de muhalefet olayı bu türlü bir noktaya taşıyorsa bu muhalefetin hem kalitesini hem de gramını ortaya koyar. Bizim şu anda Suriye’de attığımız bütün adımlarla, bilhassa Suriye’nin kuzeyinde Fırat’ın doğusu ve batısından Akdeniz’e kadar olan o bölgede Ruslarla yürüttüğümüz çalışmalarda terörle bir uğraş vardı. Terörle olan uğraşımızı de burada birlikte sürdürüyoruz. Bunların aşikâr kısmını Ruslarla birlikte yaparken muhakkak kısmını de kendi askerimizle, güvenlik güçlerimizle yürütüyoruz. Daima söylüyorum, demokraside en değerli hasletlerden bir tanesi güçlü muhalefettir. Doğal bizim güçlü bir muhalefetimiz yok. Problem burada. Yani Suriye’de ne oluyor ne bitiyor haberleri yok. Bizim ‘bir gece aniden gelebiliriz’ sözümüz boşuna değil.Vakti saati geldiğinde bu yapılır. Ama şunu da söyleyeyim; bir kez Türkiye’ye kimse bu türlü bir şeye hazır mısın sorusunu sormasın. Biz bütün bu işlere hazırlıklıyız. Hazırlıklı olduğumuz üzere de an be an ne gerekiyorsa bunu yapacak güçteyiz. Şu anda natürel bilhassa Amerika maalesef binlerce TIR silah, mühimmat, araç, gereç, aklınıza ne gelirse, buraya yığma yapıyor. Bu yığmayı da kimlere yapıyor? Büsbütün terör örgütlerine. ABD şunu söyleyemez: ‘Ben terörü beslemedim’ diyemez. Terörü Suriye’de birinci derecede besleyen ABD ve koalisyon güçleridir; bunu acımasız yapmışlardır ve hala da yapıyorlar. Oradan bıkmadılar, bir de Irak’ta tıpkı beslemeyi yaptılar. Kime? Tekrar terör örgütlerine. Şayet bugün Irak’ta bir huzursuzluk varsa altında maalesef tekrar Amerika yatıyor. Ve bu terör örgütlerinin ileri gelenleriyle Beyaz Saray’da görüşme yapacak kadar ileri gidiyorlar. Biz bunların hepsini biliyoruz. Bunlar var. Birebir formda Rusya rejimle bir dayanışma içinde. Kendileriyle bu yaptığım ziyarette bu bahisleri da görüştük.
Bunu artık bir yere oturtmamız lazım dedim. Rusya ile o denli bir dayanışma yapalım ki Suriye’de, bilhassa Suriye’nin kuzeyinde, doğusu batısı fark etmez, buralarda terörle bir çaba gerçekleştirelim. Artık daima soruyoruz; bu teröristler kaynağı nereden buluyor? İşte şu anda Kamışlı’daki kalitesiz petrolü çıkartan teröristler. Pekala kim alıyor bunu? Rejim alıyor. Para kaynağı rejimde. Bunlar alıyor. Bütün bu gerçekler ortada. Bir öbür taraftan da daima olarak buralarda İran’ın hesapları var. Bu hesaplar da önümüzde. Biz istiyoruz ki buradaki süreci daha fazla uzatmayalım. Bizim Suriye’nin topraklarında gözümüz yok. Zira Suriye’nin halkı bizim kardeşlerimiz. Orada bizim o denli bir kaygımız yok. Onların topraklarının bütünlüğü bizim için değer arz ediyor. Rejim bunun idraki içinde olmalı. Bunları da tekrar birebir halde Sayın Putin’le Soçi ziyaretimizde görüştük. Temennim odur ki inşallah önümüzdeki devirle ilgili Suriye’de hem anayasa bir an evvel yapılır, bu iş sağlama bağlanır hem de halkın bütün bu noktadaki badirelerini giderecek adımlar atılır. Şu anda oradan hicret edenler, iltica edenlerin tartısı bize geldi. 4 milyon insanı biz ülkemizde ağırlıyoruz. Bütün bunları ağırlarken rejimle daima savaş halinde olalım diye mi bunu yapıyoruz? Hayır. Suriye halkıyla bilhassa inanç pahaları noktasındaki bağlarımız sebebiyle bunu yapıyoruz. Bundan sonraki süreç tahminen çok daha iyi olacaktır.
“DEVLETLER ORTASINDA SİYASİ DİYASİ DİYALOG YAHUT DİPLOMASİ KESİP ATILAMAZ”
SORU: (FUNDA GÖREY) Bu tartışmalar devam ederken Sayın Devlet Bahçeli’nin bir açıklaması dikkat çekti. Suriye’nin kuzeyinde yürütülen terörle çabaya gönderme yaparak ‘Siyasi diyalog görüşmelerinin ya da Suriye ile temasın siyasi diyalog mertebesine çıkarılması ciddiyetle ele alınmalı’ sözünü kullandı. Bu kelamları nasıl değerlendirirsiniz?
Şunu bir kere bilmemiz, kabullenmemiz gerekir. Devletler ortasında hiçbir vakit siyasi diyalog yahut diplomasi kesip atılamaz. Her vakit her an bu çeşit diyaloglar olur, olmalıdır. Hatta bir kelam var; ‘İplikle de olsa bağı koparmayın, o bağ devam etsin. Gün olur lazım olur.’ Artık biz mesela bölgede Mısır’la alt seviyede, bakanlarımız düzeyinde temaslarımızı devam ettiriyoruz. Bu ilgiler durup dururken olmuyor. Diplomasiyi büsbütün devre dışı bırakamazsınız. Diplomasiye ne kadar gereksinimimiz olduğunu bütün dünya gördü. Biz her vakit tahlilin kesimi olduk. Suriye sıkıntısını çözmekle ilgili elimizi taşın altına biz koyduk. Gayemiz, bölgesel barış oldu, ülkemizi bu krizin ağır tehditlerinden risklerinden korumak oldu.
SORU: (FADİME ÖZKAN) Suriye’nin kuzeyindeki terör amaçlarına, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yapmaya hazırlandığı bu 5’inci harekât üzerine bir soru sormak istiyorum. Artık Türkiye alanda varlık gösterirken aslında diplomatik ayağı, işin diplomasi boyutunu hiç bırakmıyor. Biz biliyoruz ki Amerikalı muhataplara olduğu üzere Rus muhataplara da PKK terör örgütünün faaliyetleri ve Türkiye’nin hudut güvenliğini nasıl tehdit ettiğiyle ilgili vakit zaman bilgilendirmeler yapıyorsunuz. Bu bilgilendirme sonucunda Rusya’nın PKK/YPG’ye karşı bakışında bir değişiklik oldu mu? Bir de bilhassa PKK’ya yakın kaynaklar ve medya organları beklenen 5’inci harekatla ilgili olarak, bunu bir Rus ihaneti, Rusların ihaneti üzere değerlendiriyorlar. Bununla ilgili bir yorumunuz olur mu?
Şu anda Suriye’de attığımız her adımda bir sefer biz güvenlik güçlerimiz, istihbaratımız, Ulusal Savunma Bakanlığımız olarak Rusya’yla irtibat halindeyiz. Arkadaşlarımız daima onlarla görüşme halindeler. Ben de Sayın Putin’le görüşmeler yapmak suretiyle bu süreci “sağlama bağlayalım” diyoruz. İşte örneğin son Soçi seyahatimde Suriye bizim için kıymetli bir görüşme konusuydu, gündem unsuruydu. Şu anda yeniden buradaki terör olaylarıyla alakalı gerek ben Putin’le, gerek Dışişleri Bakanım ve Savunma Bakanım muhataplarıyla görüşmeleri devam ettiriyoruz. Bundan sonraki süreçte de aslında devam ettireceğiz. Mesela gönül istek ederdi ki İran’la da oradaki bu çalışmaları daha faal yürütelim lakin bu olmadı. Biz de şu anda Rusya’yla olan bu dayanışmamızı, birlikteliğimizi birebir kararlılıkla devam ettiriyoruz. Bundan sonraki süreçte de tekrar birebir biçimde devam ettireceğiz.
SORU: (TAHA DAĞLI) Yakın vakitte İsrail’le de olağanlaşma süreci başlamıştı ve büyükelçilerin atanmasına da karar verildi. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri en nihayetinde İsrail… Mısır’dan da örnek verdiniz. İsrail’le olan alakalar Doğu Akdeniz’de Mısır’la da olursa, bu münasebetlerimiz için genel manada güç eksenli bir alaka, irtibat diyebilir miyiz sanki?
Daha çok siyaset eksenli dersek isabetli olur. Yani siyasetin gereği bu. Onun için de siyasette dargınlık olmaz. Her an barış içinde olacaksın. Her an görüşebilme imkânı yakalayacaksın. Mesela Mısır’la şu anda üst seviyede, istenilen yerde değil fakat biz artık Mısır’la da arkadaşlarla alt seviyede yani bakanlar düzeyinde bu işi sürdürelim ve akabinde da temenni ederiz ki üst seviyede de bu adımı en hoş formda atalım. Zira Mısır halkı bizim kardeşlerimiz. Bizim Mısır halkıyla dargın olmamız mümkün değil. Onun için de bir an evvel orayla da bu barışı bizim temin etmemiz gerekiyor. Suriye ile daha ileri düzeyde adımları temin etmemiz gerekiyor. Bu adımları atmak suretiyle, tüm bölgede yani İslam dünyasının bizim komşularımızla olan bu bölgesinde inşallah birçok oyunu biz bozarız.
KILIÇDAROĞLU’NU MAKSAT ALDI
SORU: (NİHAT NASIR) CHP Genel Lideri Kılıçdaroğlu geçen günlerde ‘Bizdeki seçmen bilgileri Yüksek Seçim Şurasında bile yok’ diye tuhaf bir kelam sarf etti. Bununla birlikte birtakım spekülasyonlar var; işte “hükümetin yapmayı planladığı kimi icraatlar evvelden Kılıçdaroğlu’na servis ediliyor ya da sızdırılıyor” biçiminde. Bu enteresan duruma dair neler söylemek istersiniz?
Kılıçdaroğlu’nun bu açıklamalarına inanıyor musunuz? Adamın hayatı palavra. Bir şey bildiğinden değil. Tabii bana nazaran, YSK Lideri ve grubu bunu yargıya taşımalı. Yargıya taşımak suretiyle artık bu adama bedel ödetmeli. Yeri geliyor savcılara saldırıyor, yeri geliyor yargıçlara saldırıyor. Lakin nedense onlar çekiniyorlar, korkuyorlar. Anayasa’yla teminat altındasınız. Anayasa’da bununla ilgili ‘Kesinlikle yargıya yönelik bu tıp beyanlarda bulunulamaz’ diyor. İnşallah 2023’te milletim sandıkta buna bir sefer daha dersini verecek.