Genlerimizde var…
Vakanüvis
Türkiye’nin, global besin krizini çözen adımı, dünyanın gündeminde.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başlattığı teşebbüs sonuç verdi ve Ukrayna ile Rusya, tahıl eserlerinin Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına taşınmasına imkân sağlayan muahedeyi İstanbul’da imzaladı.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Tahıl sevkiyatı global besin arzındaki açığı kapatacak ve fiyatların düşmesini sağlayacak.” dedi. Savaşın başlamasının akabinde Ukrayna güvenlik, Rusya da yaptırımlar nedeniyle tahıl eserlerini memleketler arası pazarlara satamıyordu.
Yaklaşık 18 milyon ton buğday, mısır ve başka hububatı özgür bırakacak mutabakat, bilhassa fakir Afrika ülkelerinde yaşayan milyonlarca insanın besin temelli hayatî tehlikesini ortadan kaldıracak.
Türkiye, bir besin, bilhassa de buğday krizi yaşamamasına karşın dara düşen ülkelerin durumunu dikkate alarak sergilediği faziletli tavrıyla tüm dünyanın takdirini kazandı.
Ne keyifli ki tarihimiz, böylesi takdire şayan besin yardımlarının merkezinde olduğu insanlık hikayeleriyle dolu…
Kendimiz dardayken bile diğerlerinin yardımına koştuk
Müslüman Türk yönetimleri, tarihin çabucak her periyodunda darda, zorda kalmışların yardımına koşmuştu. Devlet de halk da birilerinin sıkıntı durumda olduğunu öğrendiğinde çabucak yardım için seferber oluyordu. Osmanlı İmparatorluğu’nun gerileme devirlerinde, başında onca gaile varken dahi bu tavır değişmemişti.
III. Selim, İngiltere’de sel felaketi yaşanınca bu ülkeye buğday göndermişti. Sultan Abdülmecid de tarihte “Büyük Bükreş Yangını” ismiyle yer alan afet için harekete geçmişti. Yangında 15 kişi ölmüş lakin asıl yıkım maddi açıdan olmuştu.
23 Mart 1847’deki yangında 686 özel konut, 1142 dükkan, 10 han ve 12 kilise de dahil olmak üzere tam 1850 bina yanmıştı. Ayrıyeten birçok hububat depolarının yer aldığı yahut ekinlerin olduğu 61 hektar tarım toprağı de yok olmuştu.
Yangından haberdar olan Sultan Abdülmecid çabucak Eflak’ın başşehri olan Bükreş’e yardımda bulunmuş, halk ortasında da yardım toplanmış, hem para hem de tüketime hazır besin ile buğday ve sair hububat ianesi süratle Bükreş’e ulaştırılmıştı.
Fransız selzedelere de buğday göndermiştik
Sultan Abdülmecid ayrıyeten, büyük bir kıtlık yaşayan ve kimi tarihçilere nazaran yıllara sarî tesirleriyle 1 milyon kişinin vefatına yol açan İrlanda’daki kıtlık için de hem para hem buğday yardımında bulunmuştu.
İrlanda Cumhurbaşkanı Mary Mcaleese, 2010 yılında Türkiye’yi ziyaret edip o periyot Başbakan olan Recep Tayyip Erdoğan’la görüştüğünde, İrlanda halkının Türkiye’ye olan minnettarlığını bir sefer daha tabir etmişti.
Geçtiğimiz aylarda Türkiye Ukrayna’ya yardımda bulunması üzerine Devlet Lideri Vladimir Zelenski’nin yayınladığı Lider Erdoğan’a teşekkür iletisinin altına yorum yapan bir İrlandalı da “İhtiyacımız olduğunda kıtlık varken Türkiye (Osmanlı) bizim de yardımınıza gelmişti, hiçbir vakit unutmadık.” diye yazmıştı.
Abdülmecid ayrıyeten, 1856 yılında Fransa’da büyük bir sel felaketi yaşandığında bu ülkeye tekrar nakdî ve içinde buğday da bulunan birebir yardımlarda bulunmuştu.
Lehistanlı bekârlara evlendirme yardımı
Osmanlı yönetimlerinin insanî yardım anlayışı olağanüstü merhametliydi. Yardım için yalnızca haberdar olunması kafiydi. O nedenle kimi enteresan yardım tipleri de kayıtlara geçmişti. Lehistanlı yoksul bekârların evlendirilmesine yardım edilmesi de bu cümledendi. Sultan Abdülmecid periyodunda bir müddet Sadrazamlık yapan Mustafa Reşit Paşa, Padişah’ın bu bahisteki buyruğunu bir mektupla Bosna, Manastır ve Filibe valilerine iletmişti.
Yazıda, “1853-1856 Kırım Savaşı’nda Lehlerden bekâr olanlarının kendi mezhepdaşları ile evlendirilmesi konusunda Peder Filipos isimli Bosnalı rahip vasıtasıyla gerekli kolaylıklar gösterilmesi ve yardımda bulunulması Padişah tarafından emredilmiştir. Siz de yönetiminiz altında bulunan yerler ahalisinden bu Lehlilere kız vermek isteyenler olur ise Padişah buyruğu mucibince hareket edip gerekli kolaylığı gösteresiniz.” denilmişti.
İsveç, Macaristan, Kafkasya, Güney Afrika, ABD, İran, Hindistan ve daha niceleri…
II. Abdülhamit de selefleri üzere insanî yardım bahislerinde hassastı. Kıtlık yaşayan İsveç’e buğday, 200 bin Kafkasyalı muhacire para ve besin, Macaristan’ın Segedin kentinde sel felaketi yaşayanlara yiyecek, İsveç’teki büyük bir yangından etkilenenlere tıpkı ve nakdî, Almanya’daki Saale Nehri’nin taşkınında mağdur olanlara para, İran’daki kolera salgını sebebiyle tabip ve eczacı gönderilip ilaç, İran zelzelesinde depremzedelere çok çeşitli materyal yardımları daima II. Abdülhamit vaktinde gerçekleştirilmişti.
Sultan II. Abdülhamit ayrıyeten ABD’de 1894 yılında meydana gelen orman yangını, Hindistan’daki kıtlık ve Sicilya’daki volkan patlaması sonrası da maddî yardımda bulunmuştu. Öte yandan Padişah Abdülaziz ise Güney Afrika Cape Town’da bir kız mektebi kurması için Ebubekir Efendi isimli âlimi buraya göndermişti.
Ne soykırımı? Ermenistan’a buğday bile bağışladık
Osmanlı İmparatorluğu, çökmesine birkaç yıl kala bile yardım konusundaki tavrını değiştirmemişti. O denli ki, I. Dünya Savaşı’nın şiddetli koşullarında, bir yandan isyan eden Ermeni çeteleriyle uğraşırken, öteki yandan da savaş kurallarında kıtlık yaşayan Ermenistan bölgesindeki sivil halka buğday yardımında bulunmuştu.
1918-19 kışında Ermenistan’da yaklaşık 200 bin kişi açlık ve salgın hastalıklardan ötürü hayatını kaybetmişti. Osmanlı bunu yaparken, bölgedeki Alman tüccarlar ise güç durumda olan Ermenistan’ın eserlerini yok kıymetine satın almakla meşgullerdi.
II. Dünya Savaşı’nda Yunanistan’a besin yardımı
Yunanistan, İkinci Dünya Savaşı öncesi ve ilerleyen yıllarda büyük besin ezası yaşamıştı. Ülkede, 1941 yılında “Büyük Açlık” denilen devir başlamıştı. Türkiye bunun üzerine Yunanistan’a birinci yardım eden ülkeler ortasında yer almıştı. Bu ortada Ermenistan’a yardım 1992 yılında bir kere daha gündeme gelmiş ve iktidardaki DYP-SHP (CHP) Hükümeti buraya 41 bin ton buğday göndermişti.
Bu tavır muhalefetin yansısını çekmiş, merhum Necmettin Erbakan’ın Genel Lideri olduğu Refah Partisi, Ermanistan’ın Azerbaycan’ın topraklarını gasp ettiği ve savaş halinde bulunduğu gerekçesiyle Demirel Hükümeti hakkında Gensoru vermişti.
– Yrd. Doç. Dr. Abdurrahman Bozkurt, “Osmanlı Devleti ile Ermenistan Cumhuriyeti Ortasındaki İlişkiler”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Mecmuası, Güz 2013
– Yrd. Doç. Dr. Muhsin Kadıoğlu, “İrlanda Kasabası Drogheda’nın ‘Ay-Yıldız’ Sembolünün Kökenleri”, Türk Dünyası Araştırmaları Mecmuası, Eylül – Ekim 2017
– “DYP-SHP Koalisyon Hükümeti Hakkında Refah Partisi Tarafından Verilen Gensoru Önergesi”, Meclis Genel Şura Tutanağı, tbmm.gov.tr, 13 Nisan 1993
– Yasemin Asan, “Avrupa’nın unuttuğu mazi: Her sıkıntılarına Osmanlı yetişti”, Yeni Şafak, 27 Mart 2017
