Harran Üniversitesi Arkeoloji Kısmı ve Harran Ören Yeri Hafriyat Lideri Prof. Dr. Mehmet Önal, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın finansmanı, Şanlıurfa Valiliği, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi, Harran Üniversitesi, Harran Kaymakamlığı ve Harran Belediyesinin takviyesiyle ören yeri kazılarını yürüttüklerini söyledi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın başlattığı Geleceğe Miras Projesi kapsamında bölgede arkeolojik hafriyat çalışmalarının devam ettiğini aktaran Prof. Dr. Önal, bu periyotta hafriyat çalışmalarına ören yerindeki medrese, kilise ve höyükte ağırlaştıklarını söz etti.
Önal, medrese yapısında sürdürdükleri hafriyatlarda yeni yerlere ulaştıklarını anlatarak, “Yaptığımız hafriyat çalışmalarında medresenin avlusunun batısında yeniden ders verilen bir yer ortaya çıktı. Nişleriyle birlikte ve sebil dediğimiz o öğrencilerin sıvı muhtaçlığını karşıladığı yer büsbütün korunmuş halde ortaya çıktı. Onun yanında, etrafında tonozlu odalar ve yeniden taş basamaklı merdivenler ortaya çıkıyor. Hafriyat yaptıkça medresenin tamamını gün ışığına çıkarmış olacağız” dedi.
“İslam periyodunun en eski üniversitesi olma özelliği taşıyabilir”
Prof. Dr. Mehmet Önal, antik kaynaklardan bölgede 5 medrese olduğunu bildiklerini ve bunlardan birincisinde yaptıkları hafriyatta medresenin yarısının gün yüzüne çıkarıldığını tabir etti.
Önceki yıllarda medresenin koridoru, öğrenci odaları, ders verilen eyvanların gün yüzüne çıkarıldığını, bu yıl da öbür ders verilen odalara ulaştıklarını belirten Önal, şöyle konuştu:
“Bu oda bir vakitler kitapların ve laboratuvar gereçlerinin konulduğu nişlerle birlikte ortaya çıktı. Tabi bu medreseler de bize gösteriyor ki Harran tıpkı vakitte İslam devrinin en eski üniversitesi olma özelliği de taşıyabilir. Bilimin, matematiğin, astronominin, geometrinin, tıbbın, ideolojinin ve teolojinin eğitiminin verildiği bu medreseler İslam devrinin en eski üniversitesini oluşturuyor.”
“Selçuklu medreselerinden çok farklı”
Önel, Harran Ören Yeri’nin kıymetine dikkati çekerek, şunları kaydetti:
“Harran o denli bir yer ki bulduğumuz, ortaya çıkardığımız her yapı Türkiye’miz için birinci İslam yapıtı olma özelliğini de gösteriyor, tekrar plan olarak da baktığınızda Selçuklu medreselerinden çok farklı. Yani bildiğimiz birinci medreseler 11. yüzyıl olarak geçiyor lakin onların bile planına benzemiyor. Esasen 9-10. yüzyılda da Battani, Sabit Bin Kurre ve öbür bilim insanlarıyla Harran dorukta. Yani periyodun bilim kenti.
Dolayısıyla bunlarla birlikte değerlendirdiğimizde 9-10’uncu yüzyılda da bu eğitim yerlerinin medrese seviyesinde Harran’da olmalıydı ki bu bilim insanları yetişmiş olsun. Yapacağımız hafriyatlar en eski medreselerin bile Harran’da olduğunu bize gösterecektir. Zati ortaya çıkardığımız mimari de onun olabilirliğini şu an bize tasdik ediyor.”
Kazı çalışmalarının yapıldığı medreseyi şu an için 11’inci yüzyıla tarihlediklerini ve bu yapının Nizamiye medreselerinden daha eski olduğunu lisana getiren Önal, elde edecekleri yeni bilgilerle medreselerin tarihinin Harran biliminin tepe yaptığı 9-10’uncu yüzyıla kadar gitmesini beklediklerini tabir etti.
Önal, hafriyat çalışmalarının tamamlanmasının akabinde medrese kısmını ziyarete açmak istediklerini kelamlarına ekledi.