ANKARA (İGFA) – Dünya Bayanlar Günü, Birleşmiş Milletler tarafından bu halde tanımlanmış olarak her yıl 8 Mart’ta kutlanan milletlerarası bir gündür.
İnsan hakları temelinde bayanların siyasi ve toplumsal şuurunun geliştirilmesine, ekonomik, siyasi ve toplumsal muvaffakiyetlerinin kutlanmasına ayrılmaktadır.
Dünya Bayanlar Günü, bayan hakları hareketinde bir odak noktasıdır.
Bu özel gün bayanların hayatın her alanında erkeklerle eşit haklara sahip olmak içişn verdiği bir savaşın sonucunda ortaya çıkmıştır.
8 Mart 1957 tarihinde New York’ta dokuma dalında uzun çalışma saatlerine karşın düşük fiyatlarla ve makus koşullar altında çalışan bayanlar bu çalışma koşullarını protesto etmek amacıyla grev yapmışlardır. Bu grev esnasında fabrikada yangın çıkmış ve fabrikanın önünde kurulan barikatlardan ötürü kaçamayan 129 bayan yanarak can vermiştir. Ölen personel bayanların cenazesine ise 10 binden fazla kişi iştirak sağlamıştır.
Yaşanan bu acı olaydan 52 sene sonra yan 1910 yılında, Danimarka’nın Kopenhag kentinde II. Sosyalist Enternasyonal toplantısında Clara Zetkin bir teklif sunmuştur. Bu teklif ile 8 Mart artık bayanların haklarının savunulmasu ve birlikteliği ismine 8 Mart’ın “Internationaler Frauentag” (International Women’s Day – Dünya Bayanlar Günü) olarak anılması oybirliğiyle kabul edildi.
Amerika Sosyalist Partisi, 28 Şubat 1909’da New York’ta bir “Kadınlar Günü” düzenledikten sonra, 1910 Memleketler arası Sosyalist Bayan Konferansı her yıl bir “Kadınlar Günü” düzenlenmesini önerdi. 1917’de Sovyet Rusya’da bayanlar oy hakkı kazandıktan sonra 8 Mart ulusal bayram oldu. Bayanlar Günü, 1967’de feminist hareket tarafından benimsenene dek yüklü olarak sosyalist hareketler ve komünist ülkeler tarafından kutlandı.
1975’te Birleşmiş Milletler tarafından kutlanmaya başlandı.
Birleşmiş Milletler Genel Konseyinin 16 Aralık 1977 yılında aldığı kararı ile üye ülkeler kendi geleneklerine ve tarihlerine uygun bir günü Memleketler arası Bayan Hakları ve Milletlerarası Barış Günü ilan etmeye davet edildi.
TÜRKİYE’DE 8 MART
Türkiye’de 8 Mart Dünya Bayanlar Günü birinci kere 1921 yılında, iki komünist kız kardeş Rahime Selimova ve Cemile Nuşirvanova’nın teşebbüsü ile gerçekleştirildi.
Bu tarihten sonra yıllar boyunca 8 Mart Dünya Bayanlar Günü kutlamalarına müsaade verilmedi. 1975 yılında “Birleşmiş Milletler Bayan On Yılı” ilan edildi. Türkiye de bu kapsamda yer aldığı için 1975 yılında Türkiye’de “Kadın Yılı Kongresi” yapıldı.
8 Mart Dünya Bayanlar Günü’nün 1975 yılında kutlanmaya başlamasında İlerici Bayanlar Derneği’nin faaliyetleri de tesirli oldu. Böylelikle 8 Mart Dünya Bayanlar Günü kapalı ortamlardan sokaklara ve meydanlara çıktı. İlerici Bayanlar Derneği, emekçi sınıfı ile bayanları bir ortaya getirerek haklarını aramaya çağıran bir sivil toplum örgütüydü. Kurulduğu andan itibaren kısa müddette yurt çapında 33 şube ve 35 temsilcilik aracılığıyla 15 bine yakın üyeye sahip oldu. “Kadınların Sesi” isimli yayın organı ile 35 bin bireye ulaşabiliyordu.
12 Eylül Darbesi’nden sonra tekrar askerî cunta idaresi tarafından dört yıl mühletle hiçbir kutlama yapılmasına müsaade verilmedi.
1984’ten itibaren her yıl çeşitli bayan örgütleri tarafından kutlanmaya devam edilmektedir. Bu yeni periyodun temel farkı, evvelce yalnızca sosyalist kısmın sahiplendiği bu günün artık çabucak tüm bayan kuruluşlarının yanı sıra adeta resmî bayram üzere devlet yetkilileri ve kurumları tarafından da kutlanmaya, hatta şirketlerin de reklam ve pazarlama faaliyetleri ile buna katılmaya başlamasıdır.
Öte yandan, günümüz Türkiye’sinde 8 Mart’ı Komintern’in 1920’li yıllardaki “sınıfa karşı sınıf” siyasetlerinin bir yansıması olarak isimlendirildiği biçimde, “Dünya İşçi Bayanlar Günü” olarak kutlayanlar da olduğu görülmektedir.
